بخشنامه جدید مطالبه مهریه: از شایعه «قانون ۱۴ سکه» تا واقعیت قانون ۱۱۰ سکه و مراحل عملی مطالبه مهریه

در مورد «بخشنامه جدید مطالبه مهریه» و تغییرات مرتبط با آن، مهم است بدانید که هیچ بخشنامه یا قانونی که ماهیت یا سقف مهریه را اساساً تغییر دهد، در حال حاضر وجود ندارد. آنچه مطرح است، «طرحی» پیشنهادی در مجلس است که هنوز به قانون تبدیل نشده و قانون فعلی مهریه کماکان ۱۱۰ سکه را مبنای ضمانت اجرای کیفری قرار می دهد. این مقاله به تفصیل به بررسی وضعیت کنونی و ابهامات رایج می پردازد.

موضوع مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین ابعاد حقوقی و اجتماعی ازدواج در ایران، همواره کانون توجه و بحث های فراوانی بوده است. حساسیت این موضوع، به ویژه در زمان بروز اختلافات زناشویی، بیش از پیش آشکار می شود. در سال های اخیر، شایعات و اخبار متعددی پیرامون تغییرات احتمالی در قوانین مربوط به مهریه، از جمله «قانون ۱۴ سکه» یا «بخشنامه های جدید»، اذهان عمومی و به ویژه زوجین را درگیر کرده است. این ابهامات، نیاز به شفاف سازی دقیق و مستند بر مبنای آخرین مصوبات قانونی را ضروری می سازد.

هدف از این نوشتار، ارائه یک تحلیل جامع و دقیق از وضعیت حقوقی کنونی مهریه در ایران است. با تکیه بر منابع قانونی معتبر و رویه های قضایی فعلی، تلاش می شود تا مفاهیم کلیدی همچون بخشنامه، طرح و قانون در حوزه مهریه تشریح گردد. همچنین، به بررسی جزئیات «طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه به ۱۴ سکه» و تفاوت آن با قانون فعلی (۱۱۰ سکه) پرداخته خواهد شد. در نهایت، مسیرهای عملی و قانونی مطالبه مهریه در حال حاضر تبیین شده و به برخی سوالات رایج پاسخ داده می شود تا مخاطبان با درک صحیحی از حقوق و تکالیف خود در این زمینه، گام بردارند.

روشن سازی مفاهیم: بخشنامه، طرح و قانون در حوزه مهریه

در فضای حقوقی و قانون گذاری کشور، تمایز بین «بخشنامه»، «طرح» و «قانون» از اهمیت بالایی برخوردار است. به ویژه در موضوعی حساس مانند مهریه، عدم تفکیک این مفاهیم می تواند به ایجاد سردرگمی و انتشار اطلاعات نادرست منجر شود. در این بخش، به تعریف و تشریح هر یک از این اصطلاحات می پردازیم.

بخشنامه چیست؟

بخشنامه (Instruction) در نظام حقوقی ایران، دستورالعملی اداری است که از سوی یک نهاد یا مقام اجرایی (مانند قوه قضائیه، دولت یا وزارتخانه ها) برای ساماندهی و یکسان سازی رویه های اجرایی در چارچوب قوانین موجود صادر می شود. بخشنامه ها، خود به تنهایی ماهیت قانون گذاری ندارند و نمی توانند هیچ قانونی را لغو یا تغییر دهند، بلکه صرفاً نحوه اجرای یک قانون یا مقرره موجود را روشن تر و عملیاتی تر می کنند. به عنوان مثال، یک بخشنامه قوه قضائیه می تواند نحوه ابلاغ اوراق قضایی یا رسیدگی به پرونده های خاص را مشخص کند، اما نمی تواند سقف مهریه را کاهش یا افزایش دهد.

طرح چیست؟

طرح (Bill/Proposal) به پیش نویس قانونی گفته می شود که از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه می گردد. طرح ها پس از ارائه به مجلس، در کمیسیون های تخصصی مورد بررسی قرار گرفته و پس از تصویب در صحن علنی مجلس، جهت تأیید به شورای نگهبان ارسال می شوند. یک طرح، تا زمانی که تمامی این مراحل را طی نکرده و به تأیید شورای نگهبان نرسیده باشد، هیچ اعتبار قانونی ندارد و قابلیت اجرا نخواهد داشت. «طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه به ۱۴ سکه» که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، نمونه ای از یک طرح است که هنوز به مرحله قانون تبدیل نشده است.

قانون چیست؟

قانون (Law) مجموعه ای از قواعد و مقررات لازم الاجرا است که توسط قوه مقننه (مجلس شورای اسلامی) تصویب شده و پس از تأیید شورای نگهبان (یا مجمع تشخیص مصلحت نظام در موارد خاص) و ابلاغ از سوی رئیس جمهور، رسمیت یافته و جنبه عمومی پیدا می کند. قوانین دارای ضمانت اجرای حقوقی، کیفری یا اداری هستند و تمامی افراد و نهادها ملزم به رعایت آنها می باشند. در حال حاضر، «قانون حمایت خانواده» مصوب سال ۱۳۹۱ و به ویژه ماده ۲۲ آن، مبنای اصلی قانونی مهریه در ایران است که سقف ۱۱۰ سکه را برای ضمانت اجرای کیفری تعیین کرده است.

هیچ بخشنامه جدیدی که ماهیت یا سقف مهریه را تغییر دهد وجود ندارد، و قانون ۱۴ سکه نیز هنوز صرفاً یک طرح است که در حال بررسی است و هیچ گونه اعتبار قانونی ندارد.

واقعیت «قانون جدید مهریه ۱۴ سکه»: بررسی وضعیت طرح در مجلس

اخباری مبنی بر تصویب «قانون جدید مهریه ۱۴ سکه» به دفعات در جامعه و رسانه ها مطرح شده است، در حالی که این موضوع نیازمند شفاف سازی دقیق تری است. آنچه در حال حاضر مطرح است، یک «طرح» پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی است و نه یک قانون لازم الاجرا. این طرح، به دنبال ایجاد تغییراتی در نحوه اجرای محکومیت های مالی مهریه است.

طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه به ۱۴ سکه

این طرح که با هدف کاهش جمعیت زندانیان مهریه و تعدیل نگاه به مهریه های سنگین مطرح شده، پیشنهاد می کند سقف ضمانت اجرای کیفری (یعنی امکان حبس زوج در صورت عدم پرداخت) برای مهریه، از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی به ۱۴ سکه کاهش یابد. جزئیات این طرح پیشنهادی به شرح زیر است:

• کاهش سقف حبس: بر اساس این طرح، تنها تا سقف ۱۴ سکه تمام بهار آزادی، امکان اعمال ضمانت اجرای کیفری (مانند درخواست حکم جلب و حبس) برای الزام به پرداخت مهریه وجود خواهد داشت.
• لزوم اثبات تمکن مالی: برای مبالغ مهریه بالاتر از ۱۴ سکه، وصول مهریه تنها از طریق روش های حقوقی و با اثبات تمکن مالی مرد امکان پذیر خواهد بود. به این معنا که زوجه باید ثابت کند زوج اموال یا توانایی مالی برای پرداخت مازاد بر ۱۴ سکه را دارد.
• ابزارهای جایگزین حبس: در برخی از مفاد طرح، بحث هایی پیرامون استفاده از ابزارهای جایگزین حبس مانند پابند الکترونیکی یا محدودیت های مالی دیگر به جای زندان، حتی برای مهریه های تا سقف ۱۴ سکه، نیز مطرح شده است.

وضعیت کنونی طرح در مجلس

مهم است که بدانیم این طرح هنوز به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی نرسیده و در حال حاضر در مراحل بررسی در کمیسیون های تخصصی مجلس (مانند کمیسیون قضایی و حقوقی یا کمیسیون اجتماعی) قرار دارد. تا زمان تصویب کامل در صحن علنی مجلس، تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رسمی، این طرح هیچ گونه اعتبار قانونی نداشته و اجرایی نخواهد شد.

تاریخ اجرای احتمالی

با توجه به اینکه طرح «قانون جدید مهریه ۱۴۰۳» یا «قانون جدید مهریه ۱۴۰۴» هنوز به تصویب نهایی نرسیده است، تاریخ مشخصی برای اجرای آن وجود ندارد. در صورت تصویب نهایی، این قانون پس از طی مراحل ابلاغ، لازم الاجرا خواهد شد که ممکن است فرآیندی زمان بر باشد. تا آن زمان، قانون فعلی مهریه کماکان حاکم است.

مزایا و معایب احتمالی طرح از دیدگاه موافقان و مخالفان

طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه، مانند هر پیشنهاد قانونی دیگری، موافقان و مخالفان خاص خود را دارد که هر یک دلایلی برای دیدگاه خود ارائه می کنند:

موافقان طرح معتقدند:

• کاهش جمعیت زندانیان مهریه: این طرح می تواند به کاهش تعداد زیادی از مردانی که به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه در زندان هستند، کمک کند.
• جلوگیری از مهریه های نجومی و نامتعارف: با محدود شدن ضمانت اجرای کیفری، خانواده ها در تعیین مهریه با واقع بینی بیشتری عمل خواهند کرد و از تعیین مهریه های غیرواقعی و سنگین جلوگیری می شود.
• عدالت مالی: این طرح بر اصل «استطاعت مالی» زوج تأکید می کند و مرد را تنها در حدود توانایی مالی اش مسئول پرداخت می داند.
• کاهش سوءاستفاده: می تواند از سوءاستفاده های احتمالی از مهریه به عنوان ابزاری برای فشار یا باج گیری جلوگیری کند.

مخالفان طرح نگرانند که:

• تضعیف حقوق زنان: کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری، پشتوانه مالی و حقوقی زنان را در زمان بروز اختلافات زناشویی تضعیف می کند.
• کاهش پشتوانه مالی زوجه: در بسیاری از موارد، مهریه تنها پشتوانه مالی و امنیتی زن در زندگی مشترک و پس از آن است.
• افزایش آسیب های اجتماعی: تضعیف مهریه ممکن است به افزایش آسیب های اجتماعی ناشی از بی عدالتی در روابط زناشویی منجر شود.
• نقض ارزش های سنتی و شرعی: برخی معتقدند این طرح با جایگاه مهریه در فقه اسلامی و سنت های ایرانی در تضاد است.

هرچند این طرح با هدف حل برخی چالش های اجتماعی مطرح شده، اما ابعاد گسترده ای دارد که باید تمامی جوانب آن با دقت بررسی شود تا حقوق تمامی ذی نفعان به درستی رعایت گردد.

قانون مهریه فعلی در ایران: معیار ۱۱۰ سکه و ضمانت های اجرایی آن

با وجود بحث ها و طرح های پیشنهادی، در حال حاضر قانون مهریه ۱۱۰ سکه است که مبنای اصلی در محاکم قضایی و ادارات ثبت قرار دارد. این قانون، به صورت دقیق در ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ تبیین شده است.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده یکی از ارکان اصلی در تعیین حدود و نحوه اجرای مهریه است. این ماده بیان می دارد:
«هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.»

تفسیر این ماده به شرح زیر است:

• سقف ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای کیفری: اگر مهریه تعیین شده تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن از سایر انواع مهریه) باشد، زوجه می تواند برای مطالبه آن اقدام کند و در صورت عدم پرداخت از سوی زوج و عدم اثبات اعسار توسط وی، امکان اعمال ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی (که شامل حکم جلب و حبس است) وجود دارد. این بدان معناست که برای این میزان مهریه، نیازی به اثبات تمکن مالی زوج از سوی زوجه نیست.
• مازاد بر ۱۱۰ سکه و لزوم اثبات ملائت (تمکن مالی) زوج: اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، در خصوص مابقی آن (یعنی تعداد سکه های بیشتر از ۱۱۰)، زوجه باید «ملائت» یا همان تمکن مالی زوج را برای دادگاه اثبات کند. در صورتی که زوجه نتواند تمکن مالی زوج را برای مازاد بر ۱۱۰ سکه اثبات کند، امکان اعمال ضمانت اجرای کیفری (حبس) برای آن بخش از مهریه وجود نخواهد داشت و تنها از طریق توقیف اموال و املاک (اجرای حقوقی) قابل وصول خواهد بود.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه از نظر نحوه پرداخت به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

1. مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه است و به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. در این حالت، زن نیازی به اثبات تمکن مالی مرد ندارد و صرفاً درخواست او برای مطالبه مهریه کفایت می کند.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن از سوی مرد مشروط به «استطاعت» یا توانایی مالی اوست. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. اثبات این توانایی مالی بر عهده زوجه است و فرآیند مطالبه را پیچیده تر می کند. این نوع مهریه کمتر رایج است و معمولاً به درخواست زوجین و با توافق آن ها در عقدنامه درج می شود.

محاسبه مهریه به نرخ روز

یکی از نکات مهم و الزامی در قوانین مهریه، محاسبه آن به نرخ روز است. طبق قانون، مهریه (به ویژه سکه یا طلا) با توجه به شاخص تورم بانک مرکزی در زمان مطالبه، به روزرسانی و محاسبه می شود. این به آن معناست که ارزش مهریه با گذشت زمان و افزایش نرخ تورم، حفظ شده و به نرخ روز محاسبه و پرداخت می گردد. برای مهریه های غیرسکه ای نیز، ارزش ریالی آن ها بر اساس قیمت روز تعیین می شود.

حق حبس زوجه

حق حبس یکی از حقوق مهم زوجه است که در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به آن اشاره شده است. بر اساس این حق، زن می تواند تا زمانی که مهریه او به طور کامل پرداخت نشده باشد، از تمکین خاص (برقراری رابطه زناشویی) خودداری کند، مشروط بر اینکه تمکین عام (سکونت در منزل مشترک و سایر وظایف زناشویی) را انجام دهد. اعمال حق حبس شرایط و محدودیت هایی دارد، از جمله:

• زن باید قبل از اولین تمکین خاص، مهریه خود را مطالبه کرده باشد.
• اگر زوج دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را ارائه داده و دادگاه حکم تقسیط مهریه را صادر کرده باشد، با پرداخت اولین قسط، حق حبس زوجه از بین می رود.

در هر حال، حق مهریه به عنوان یک دین بر عهده زوج است و زوجه حق مطالبه و پیگیری آن را طبق قانون دارد.

رویه های قانونی و عملی مطالبه مهریه در حال حاضر

برای مطالبه مهریه در ایران، دو مسیر اصلی وجود دارد: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و از طریق دادگاه خانواده. انتخاب هر یک از این روش ها به شرایط پرونده، اموال موجود از زوج و سرعت مورد نظر زوجه بستگی دارد.

۱. مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از مسیر قضایی است و در صورتی که سند ازدواج رسمی باشد و اموالی از زوج قابل شناسایی باشد، می تواند موثر واقع شود.

• شرایط و مدارک لازم:
  • عقدنامه رسمی.
  • شناسنامه و کارت ملی زوجه.
  • عدم وصول مهریه از طریق دادگاه (به عبارت دیگر، نمی توان همزمان از ثبت و دادگاه برای یک مطالبه استفاده کرد، مگر در موارد خاص).
• نحوه صدور اجراییه ثبتی: زوجه با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، درخواست صدور اجراییه مهریه را مطرح می کند. دفترخانه، اجراییه را به اداره ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج ارسال می کند.
• مفهوم و محاسبه حق ثبت مهریه: برای صدور اجراییه ثبتی، زوجه باید مبلغی تحت عنوان حق ثبت مهریه پرداخت کند. این هزینه بر اساس درصدی از ارزش کل مهریه (معمولاً ۲.۵ درصد) محاسبه می شود. پس از پرداخت حق ثبت، پرونده به جریان می افتد و به بخش اجرای ثبت ارجاع می شود.
• توقیف اموال زوج از طریق ثبت: پس از صدور اجراییه و پرداخت حق ثبت، زوجه می تواند لیست اموال قابل توقیف از زوج (مانند حساب های بانکی، حقوق، املاک، خودرو و…) را به اجرای ثبت ارائه دهد تا توقیف و از محل آن مهریه وصول شود.

۲. مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده (دفاتر خدمات الکترونیک قضایی)

این روش در صورتی که اموالی از زوج در دسترس نباشد یا نیاز به حکم جلب و اعمال ضمانت اجرای کیفری برای ۱۱۰ سکه وجود داشته باشد، استفاده می شود.

• شرایط و مدارک لازم:
  • عقدنامه رسمی یا رونوشت آن.
  • شناسنامه و کارت ملی زوجه.
  • در برخی موارد، ممکن است نیاز به شهادت شهود یا سایر مستندات باشد.
• نحوه ثبت دادخواست و پیگیری پرونده: زوجه باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را ثبت کند. پس از آن، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع شده و مراحل رسیدگی قضایی آغاز می گردد. دادگاه، زوج را برای پاسخگویی احضار کرده و پس از بررسی، حکم مقتضی را صادر می کند.
• صدور حکم به پرداخت مهریه: پس از اتمام رسیدگی، دادگاه حکم به پرداخت مهریه به صورت نقدی یا اقساطی صادر می کند.
• درخواست حکم جلب (برای مهریه تا ۱۱۰ سکه): در صورتی که زوج پس از صدور حکم و طی مراحل قانونی، مهریه (تا سقف ۱۱۰ سکه) را پرداخت نکند و اعسار وی نیز ثابت نشود، زوجه می تواند از طریق دادگاه درخواست اعمال ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی و صدور حکم جلب او را مطرح کند.

۳. دادخواست اعسار از پرداخت مهریه

دادخواست اعسار (Insolvency Petition) حقی است که به زوج داده می شود تا در صورت عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه، آن را به صورت اقساط پرداخت کند.

• شرایطی که زوج می تواند دادخواست اعسار دهد:
  • زوج باید ثابت کند که مال کافی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارد.
  • این اثبات معمولاً از طریق ارائه لیست اموال، حساب های بانکی، گواهی عدم فعالیت یا مدارک درآمدی و شهادت شهود (معمولاً حداقل دو نفر) صورت می گیرد.
• نحوه بررسی تمکن مالی زوج توسط دادگاه: دادگاه، با بررسی دقیق مدارک و شواهد ارائه شده از سوی زوج و زوجه، وضعیت مالی زوج را مورد ارزیابی قرار می دهد. این شامل استعلام از بانک ها، اداره ثبت اسناد، راهور و سایر نهادهای مربوطه برای شناسایی اموال زوج است.
• حکم تقسیط مهریه و شرایط آن: در صورت اثبات اعسار، دادگاه حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این حکم شامل پیش قسط (به صورت معمول چند سکه) و اقساط ماهانه (معمولاً یک سکه در بازه های زمانی مشخص) است. مبلغ و تعداد اقساط با توجه به توانایی مالی زوج و نظر دادگاه تعیین می شود.

آگاهی از این رویه ها برای هر دو طرف (زوج و زوجه) جهت پیگیری حقوق خود یا دفاع در برابر دعاوی احتمالی، امری ضروری است.

نکات حقوقی کلیدی و سوالات متداول پیرامون مهریه

در زمینه مهریه، ابهامات و سوالات متعددی برای افراد پیش می آید. در این بخش، به مهم ترین نکات حقوقی و پاسخ به رایج ترین پرسش ها می پردازیم تا درک عمیق تری از این موضوع حاصل شود.

آیا مهریه به هر شکلی (پول، ملک، طلا) قابل مطالبه است؟

بله، مهریه می تواند به هر شکلی که ارزش مالی داشته باشد و در زمان عقد به توافق زوجین رسیده باشد، تعیین گردد. این اشکال شامل سکه طلا، طلاجات، وجه نقد، املاک (خانه، زمین)، خودرو، سهام، یا حتی حق تحصیل و اشتغال می شود. مهم آن است که مالیت داشته باشد و در هنگام عقد یا پس از آن به صورت رسمی و با رضایت طرفین تعیین شده باشد. نحوه مطالبه هر کدام بسته به نوع آن متفاوت است.

آیا مرد پس از پرداخت مهریه به زندان می افتد؟

خیر، مرد پس از پرداخت کامل مهریه (چه به صورت یکجا و چه اقساطی) به زندان نخواهد افتاد. حکم جلب و حبس تنها به عنوان ضمانت اجرای عدم پرداخت مهریه (تا سقف ۱۱۰ سکه و در صورت عدم اعسار) صادر می شود. پس از پرداخت کامل دین مهریه، پرونده مختومه شده و دلیلی برای حبس باقی نمی ماند. همچنین، در صورت صدور حکم تقسیط و پرداخت مرتب اقساط، مرد زندانی نمی شود.

تأثیر طلاق (اعم از بائن یا رجعی) بر مطالبه مهریه

نوع طلاق تأثیر مستقیمی بر اصل حق مهریه ندارد، زیرا مهریه به محض جاری شدن عقد ازدواج، بر ذمه زوج مستقر می شود و زن مالک آن می گردد. با این حال:

• در طلاق رجعی: در طول عده رجعیه، مرد مکلف به پرداخت نفقه است و زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند.
• در طلاق بائن: پس از طلاق بائن، تکلیف نفقه از بین می رود، اما حق مهریه کماکان پابرجاست و زن می تواند آن را مطالبه کند.

تنها تفاوت عمده مربوط به مهریه قبل از رابطه زناشویی است که در ادامه توضیح داده می شود.

موارد خاصی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد (مانند طلاق قبل از رابطه زناشویی)

در چند مورد خاص، مهریه به زن تعلق نمی گیرد یا مقدار آن کاهش می یابد:

• طلاق قبل از رابطه زناشویی: اگر طلاق قبل از نزدیکی (رابطه زناشویی) و در دوران عقد رخ دهد، زن مستحق دریافت نصف مهریه است.
• فوت یکی از زوجین قبل از تعیین مهریه (در عقد دائم): اگر مهریه ای در عقد دائم تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی یا تعیین مهرالمثل، یکی از زوجین فوت کند، مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد.
• رجوع مرد در طلاق خلع: در طلاق خلع، زن با بخشش مالی (معمولاً بخشی از مهریه) خود را طلاق می دهد. اگر در مدت عده رجعیه مرد به زن رجوع کند، طلاق باطل شده و زن می تواند مهریه بخشیده شده را دوباره مطالبه کند.

آیا امکان بخشیدن یا مصالحه مهریه وجود دارد؟

بله، زن می تواند به صورت کامل یا جزئی مهریه خود را ببخشد (ابراء دین مهریه) یا در مورد آن با همسر خود صلح کند. بخشیدن مهریه باید با رضایت کامل زن و معمولاً به صورت رسمی (در دفتر اسناد رسمی) انجام شود تا از هرگونه ابهام یا ادعای بعدی جلوگیری گردد. در صورت بخشیدن رسمی، زن دیگر نمی تواند مهریه را مطالبه کند. مصالحه نیز به توافقی گفته می شود که زن و شوهر در مورد نحوه پرداخت یا مقدار مهریه به دست می آورند، مثلاً زن در ازای طلاق توافقی، بخشی از مهریه خود را ببخشد.

نقش و اهمیت مشاوره حقوقی و وکیل متخصص در پرونده های مهریه

با توجه به پیچیدگی های قوانین و رویه های قضایی مربوط به مهریه، و همچنین جنبه های عاطفی و مالی حساس آن، دریافت مشاوره حقوقی تخصصی از یک وکیل مجرب در امور خانواده اکیداً توصیه می شود. وکیل می تواند:

• زوجه را در خصوص حقوق و بهترین مسیر مطالبه مهریه راهنمایی کند.
• زوج را در دفاع در برابر دعاوی مهریه، نحوه ارائه دادخواست اعسار و تقسیط مهریه یاری رساند.
• به جمع آوری مدارک لازم، تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده در مراجع قضایی و ثبتی کمک کند.
• از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری کرده و به حل و فصل عادلانه موضوع کمک نماید.

پرسش و پاسخ صریح به کلمات کلیدی رقبا:

قانون جدید مهریه ۱۴۰۴ از کی اجرا می شود؟

در حال حاضر هیچ قانون جدید مهریه ۱۴۰۴ که ماهیت یا سقف مهریه را تغییر دهد، به تصویب نهایی نرسیده است. آنچه مطرح است، طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه به ۱۴ سکه است که هنوز در مراحل بررسی در مجلس است و تاریخ اجرایی ندارد. بنابراین، تا اطلاع ثانوی، قانون فعلی ۱۱۰ سکه معتبر و لازم الاجراست.

قانون جدید مهریه چند سکه است؟

قانون فعلی مهریه، تعداد سکه ها را تعیین نمی کند بلکه سقف ضمانت اجرای کیفری آن را تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی تعیین کرده است. یعنی برای مهریه های تا ۱۱۰ سکه، در صورت عدم پرداخت و عدم اعسار زوج، امکان اعمال حکم جلب وجود دارد. طرح پیشنهادی مجلس، سقف ضمانت اجرای کیفری را ۱۴ سکه پیشنهاد داده است که هنوز به قانون تبدیل نشده است.

بخشنامه جدید مطالبه مهریه چیست؟

هیچ بخشنامه جدیدی از سوی قوه قضائیه یا هر نهاد دیگری صادر نشده که قانون مهریه (یعنی ۱۱۰ سکه) را تغییر دهد. بخشنامه ها صرفاً دستورالعمل های اجرایی هستند و نمی توانند قوانین مصوب مجلس را عوض کنند. اخباری که با عنوان بخشنامه جدید مطالبه مهریه منتشر می شوند، معمولاً به طرح پیشنهادی در مجلس اشاره دارند که هنوز به قانون تبدیل نشده است.

با توجه به نکات فوق، روشن است که آگاهی دقیق و به روز از قوانین و تمایز میان مفاهیم حقوقی، برای تصمیم گیری صحیح در مسائل مربوط به مهریه حیاتی است.

نتیجه گیری

مهریه به عنوان یکی از مهمترین بنیان های حقوقی و مالی در زندگی زناشویی، همواره مورد توجه قانون گذار و جامعه بوده است. در طول سالیان متمادی، تلاش ها برای ایجاد تعادل و عدالت در این حوزه ادامه داشته است. در شرایط کنونی، با وجود بحث ها و طرح های پیشنهادی متعدد در مجلس شورای اسلامی پیرامون تعدیل ضمانت های اجرایی مهریه، از جمله «طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری به ۱۴ سکه»، این نکته حیاتی است که هیچ «بخشنامه جدید مطالبه مهریه» یا «قانون جدیدی» که ماهیت یا سقف مهریه را تغییر دهد، به تصویب نهایی نرسیده است. لذا، تمامی فرایندها و احکام حقوقی مربوط به مهریه، کماکان بر اساس «ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده» و سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی برای اعمال ضمانت اجرای کیفری، معتبر و لازم الاجراست.

حقوق مهریه زن به عنوان یک دین قانونی بر ذمه مرد، همچنان محفوظ است و صرفاً شیوه و مراحل اجرای آن می تواند در آینده دستخوش تغییراتی شود که نیازمند تصویب مجلس و تأیید شورای نگهبان است. تا آن زمان، زوجه می تواند از طریق اداره ثبت اسناد و املاک یا دادگاه خانواده، برای مطالبه مهریه خود اقدام کند. همچنین، زوج نیز در صورت عدم توانایی مالی، حق ارائه دادخواست اعسار و تقسیط مهریه را دارد. پیچیدگی های حقوقی و رویه های قضایی در این زمینه، اهمیت دریافت مشاوره تخصصی از وکلای مجرب را برای هر دو طرف (زوج و زوجه) بیش از پیش آشکار می سازد تا از تضییع حقوق و بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

جهت دریافت مشاوره تخصصی و آگاهی دقیق از وضعیت حقوقی خود در زمینه مطالبه مهریه و آخرین تغییرات قانونی، با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

آیا طرح ۱۴ سکه مهریه به معنای حذف مهریه های بالاتر است؟

خیر، طرح ۱۴ سکه به معنای حذف مهریه های بالاتر از این میزان نیست. این طرح صرفاً سقف «ضمانت اجرای کیفری» (امکان حبس) را به ۱۴ سکه محدود می کند. یعنی زن همچنان می تواند مهریه خود را به هر میزان که در عقدنامه قید شده، مطالبه کند، اما برای مازاد بر ۱۴ سکه، دیگر امکان اعمال حکم حبس وجود نخواهد داشت و وصول آن منوط به اثبات تمکن مالی زوج از طریق روش های حقوقی خواهد بود.

آیا مهریه برای طلاق قبل از ازدواج و عدم نزدیکی به طور کامل پرداخت می شود؟

خیر، اگر طلاق قبل از نزدیکی (رابطه زناشویی) و در دوران عقد رخ دهد، زن مستحق دریافت نصف مهریه است. این قاعده در ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی تصریح شده است. بنابراین، در این شرایط، تمام مهریه به زن تعلق نمی گیرد و فقط نصف آن قابل مطالبه خواهد بود.

برای مطالبه مهریه، ابتدا باید به دادگاه مراجعه کرد یا اداره ثبت؟

زوجه مختار است که ابتدا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک اقدام کند یا مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه نماید. اگر سند ازدواج رسمی باشد و اموالی از زوج قابل شناسایی باشد، مسیر ثبت معمولاً سریع تر و کم هزینه تر است. اما در صورتی که اموال مشخصی از زوج وجود نداشته باشد یا زوجه بخواهد برای ۱۱۰ سکه امکان درخواست حکم جلب را داشته باشد، مراجعه به دادگاه خانواده از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مناسب تر است.

آیا امکان دارد که مهریه را بخشید و بعدها پشیمان شد و آن را مطالبه کرد؟

اگر زن مهریه خود را به صورت رسمی و قانونی (مثلاً در دفتر اسناد رسمی) «ابراء» کرده باشد، به معنای بخشش قطعی دین است و دیگر امکان مطالبه آن وجود نخواهد داشت. اما اگر بخشش مهریه مشروط بوده یا به صورت غیررسمی انجام شده باشد، ممکن است در برخی موارد خاص، امکان رجوع یا مطالبه مجدد وجود داشته باشد. به همین دلیل، انجام هرگونه اقدام در خصوص مهریه، از جمله بخشش، باید با مشاوره حقوقی دقیق و به صورت رسمی انجام شود.