جدول کامل تبدیل سایز و وزن انواع لوله
این راهنمای جامع، کامل‌ترین جدول تبدیل سایز لوله و جدول وزن لوله برای انواع لوله‌های پلیکا (PVC)، فولادی، گالوانیزه و مانیسمان را در اختیار شما قرار می‌دهد.
چرا دانستن سایز و وزن دقیق لوله یک ضرورت است؟
اهمیت این اطلاعات فراتر از یک عدد ساده در کاتالوگ محصول است. انتخاب سایز اشتباه می‌تواند به افت فشار سیال، کاهش بازدهی کل سیستم و مشکلات بهره‌برداری منجر شود. از سوی دیگر، ندانستن وزن دقیق لوله‌ها، فرآیند لجستیک، انتخاب جرثقیل و برآورد هزینه حمل‌ونقل را با چالش‌های جدی مواجه کرده و هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای را به پروژه تحمیل می‌کند. مهندسان سازه نیز برای محاسبه بار مرده و اطمینان از ایمنی ساختمان، به این داده‌ها نیاز مبرم دارند. به‌طور خلاصه، این اطلاعات در سه بخش کلیدی تأثیرگذار است:
- طراحی و مهندسی: انتخاب صحیح لوله بر اساس استانداردهای فشار، دبی و مشخصات فنی.
- لجستیک و اجرا: برآورد دقیق هزینه حمل، انتخاب تجهیزات مناسب برای بارگیری و نصب.
- خرید و فروش: صدور پیش‌فاکتور دقیق، مدیریت انبارداری و جلوگیری از هرگونه ضرر مالی.
راهنمای جامع تبدیل واحد سایز لوله و اتصالات
در دنیای لوله‌کشی، واحدهای مختلفی مانند اینچ (Inch)، میلی‌متر (mm)، NPS و DN برای بیان سایز لوله استفاده می‌شود که گاهی باعث سردرگمی می‌شود. درک تفاوت این استانداردها برای انتخاب صحیح محصول ضروری است. در این بخش، به بررسی این استانداردها و نحوه تبدیل آن‌ها به یکدیگر می‌پردازیم تا یکبار برای همیشه این چالش را برطرف کنید.
جدول تبدیل سایز لوله از اینچ به میلی‌متر (و بالعکس)
در بازار ایران، سایز لوله‌های فلزی اغلب با واحد اینچ شناخته می‌شود، در حالی که استاندارد رایج برای لوله‌های پلیمری مانند پلیکا، میلی‌متر است. جهت مشاهده قیمت لوله‌های پلیکا 1 اینچ و مقایسه کاربردها و سایزهای انواع لوله پلیکا به آذراتصال مراجعه کنید و همچنین جدول زیر به شما کمک می‌کند تا به سرعت این واحدها را به یکدیگر تبدیل کنید.
| سایز اسمی (اینچ) | سایز اسمی (DN) | قطر خارجی (OD) | ضخامت جداره (mm) | وزن تقریبی ( kg/m ) |
| NPS | (mm) | (mm) | سری M (متوسط) | سری M (متوسط) |
| 1/8″ | 6 | 10.2 | 2.0 | 0.40 |
| 1/4″ | 8 | 13.5 | 2.3 | 0.65 |
| 3/8″ | 10 | 17.2 | 2.3 | 0.85 |
| 1/2″ | 15 | 21.3 | 2.6 | 1.21 |
| 3/4″ | 20 | 26.7 | 2.6 | 1.56 |
| 1″ | 25 | 33.7 | 3.2 | 2.41 |
| 1 1/4″ | 32 | 42.4 | 3.2 | 3.10 |
| 1 1/2″ | 40 | 48.3 | 3.2 | 3.56 |
| 2″ | 50 | 60.3 | 3.6 | 5.03 |
| 2 1/2″ | 65 | 76.1 | 3.6 | 6.42 |
| 3″ | 80 | 88.9 | 4.0 | 8.36 |
| 4″ | 100 | 114.3 | 4.5 | 12.10 |
| 5″ | 125 | 139.7 | 4.8 | 15.80 |
| 6″ | 150 | 165.1¹ | 4.8 | 18.80 |
| 8″ | 200 | 219.1 | 5.9² | 31.00 |
| 10″ | 250 | 273.0 | 6.3² | 41.50 |
| 12″ | 300 | 323.9 | 7.1² | 55.60 |
تفاوت کلیدی با استاندارد آمریکایی (ASME B36.10)
برای اینکه اطلاعات شما کامل‌تر شود، بسیار مهم است که بدانید قطر خارجی در دو استاندارد اصلی در برخی سایزها متفاوت است. این تفاوت می‌تواند در پروژه‌ها بسیار تعیین‌کننده باشد.
| سایز اسمی (اینچ) | قطر خارجی (OD) – استاندارد EN 10255 | قطر خارجی (OD) – استاندارد ASME B36.10 |
| 1″ | 33.7 mm | 33.4 mm |
| 1 1/4″ | 42.4 mm | 42.2 mm |
| 1 1/2″ | 48.3 mm | 48.3 mm (یکسان) |
| 2″ | 60.3 mm | 60.3 mm (یکسان) |
| 5″ | 139.7 mm | 141.3 mm |
| 6″ | 165.1 mm | 168.3 mm |
آشنایی با استانداردهای سایزبندی: NPS و DN
- NPS (Nominal Pipe Size): یک استاندارد آمریکای شمالی برای نام‌گذاری سایز لوله‌هاست که با واحد اینچ بیان می‌شود. نکته بسیار مهم این است که برای سایزهای زیر 14 اینچ، عدد NPS با قطر خارجی واقعی لوله (OD) یکسان نیست. برای مثال، لوله NPS 2″ دارای قطر خارجی 2.375 اینچ (60.3 میلی‌متر) است.
- DN (Diameter Nominal): یک استاندارد بین‌المللی (اروپایی) است که معادل میلی‌متری NPS محسوب می‌شود. برای تبدیل تقریبی NPS به DN، کافی است عدد اینچ را در 25 ضرب کنید. برای مثال، لوله NPS 4″ تقریباً معادل DN 100 است.
محاسبه وزن لوله: فرمول‌ها
برای محاسبه وزن هر متر لوله، دو راه اصلی پیش روی شماست: استفاده از فرمول استاندارد که دقتی بالا دارد و مراجعه به جداول وزنی که راهی سریع‌تر است.
فرمول محاسبه وزن لوله‌های فلزی (فولادی و گالوانیزه)
دقیق‌ترین فرمول محاسبه وزن لوله های فولادی بر حسب کیلوگرم بر متر (kg/m) به شرح زیر است. این فرمول بر اساس چگالی آهن (حدود 7.85 گرم بر سانتی‌متر مکعب) به دست آمده است:
وزن (kg/m) = (قطر خارجی (mm) ضخامت دیواره (mm)) × ضخامت دیواره (mm) × 0.02466
مثال کاربردی:
بیایید وزن هر متر لوله 2 اینچ با ضخامت 3.91 میلی‌متر را محاسبه کنیم. قطر خارجی این لوله 60.3 میلی‌متر است.
وزن = (60.3 3.91) × 3.91 × 0.02466 = 5.44 کیلوگرم بر متر
جدول وزن لوله بر اساس نوع و جنس
در این بخش، جداول وزنی تفکیک‌شده برای پرکاربردترین انواع لوله ارائه می‌شود. این جداول بر اساس استانداردهای معتبر جهانی تهیه شده و مرجعی قابل اعتماد برای برآوردهای شما هستند.
جدول وزن لوله فولادی (لوله سیاه درزدار و مانیسمان)
لوله‌های فولادی که به دو دسته اصلی درزدار (Welded) و بدون درز یا مانیسمان (Seamless) تقسیم می‌شوند، به دلیل استحکام بالا کاربرد گسترده‌ای در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و ساختمان‌سازی دارند. جدول اشتال لوله مرجع اصلی این اطلاعات است.
| سایز اسمی (اینچ – NPS) | سایز اسمی (DN) | قطر خارجی (OD) (mm) | رده (Schedule) | ضخامت جداره (mm) | وزن واحد طول ( kg/m ) |
| 1/2″ | 15 | 21.3 | SCH 40 / STD | 2.77 | 1.27 |
| SCH 80 / XS | 3.73 | 1.62 | |||
| 3/4″ | 20 | 26.7 | SCH 40 / STD | 2.87 | 1.69 |
| SCH 80 / XS | 3.91 | 2.20 | |||
| 1″ | 25 | 33.4 | SCH 40 / STD | 3.38 | 2.50 |
| SCH 80 / XS | 4.55 | 3.24 | |||
| SCH 160 | 6.35 | 4.24 | |||
| 1 1/4″ | 32 | 42.2 | SCH 40 / STD | 3.56 | 3.39 |
| SCH 80 / XS | 4.85 | 4.48 | |||
| 1 1/2″ | 40 | 48.3 | SCH 40 / STD | 3.68 | 4.05 |
| SCH 80 / XS | 5.08 | 5.41 | |||
| 2″ | 50 | 60.3 | SCH 40 / STD | 3.91 | 5.44 |
| SCH 80 / XS | 5.54 | 7.48 | |||
| SCH 160 | 8.74 | 11.11 | |||
| 2 1/2″ | 65 | 73.0 | SCH 40 / STD | 5.16 | 8.63 |
| SCH 80 / XS | 7.01 | 11.41 | |||
| 3″ | 80 | 88.9 | SCH 40 / STD | 5.49 | 11.29 |
| SCH 80 / XS | 7.62 | 15.27 | |||
| 4″ | 100 | 114.3 | SCH 40 / STD | 6.02 | 16.07 |
| SCH 80 / XS | 8.56 | 22.32 | |||
| SCH 160 | 13.49 | 33.98 | |||
| 5″ | 125 | 141.3 | SCH 40 / STD | 6.55 | 21.77 |
| SCH 80 / XS | 9.53 | 30.97 | |||
| 6″ | 150 | 168.3 | SCH 40 / STD | 7.11 | 28.26 |
| SCH 80 / XS | 10.97 | 42.56 | |||
| SCH 160 | 18.26 | 68.21 | |||
| 8″ | 200 | 219.1 | SCH 40 / STD | 8.18 | 42.55 |
| SCH 80 / XS | 12.70 | 64.64 | |||
| 10″ | 250 | 273.0 | SCH 40 / STD | 9.27 | 60.31 |
| SCH 80 / XS | 15.09 | 95.96 | |||
| 12″ | 300 | 323.8 | SCH 40 / STD | 10.31¹ | 79.73 |
| SCH 80 / XS | 17.48 | 132.30 |
جدول وزن لوله گالوانیزه (سبک، متوسط و سنگین)
لوله‌های گالوانیزه همان لوله‌های فولادی هستند که با یک لایه فلز روی (Zinc) پوشانده شده‌اند تا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم شوند. وزن لوله گالوانیزه بسته به ضخامت لوله پایه و ضخامت پوشش روی، در سه دسته سبک، متوسط و سنگین طبقه‌بندی می‌شود.
| سایز اسمی (اینچ – NPS) | سایز اسمی (DN) | قطر خارجی (OD) (mm) | سری سبک (Light) | سری متوسط (Medium) | سری سنگین (Heavy) |
| ضخامت (mm) | وزن ( kg/m ) | ضخامت (mm) | |||
| 1/2″ | 15 | 21.3 | 2.0 | 0.95 | 2.6 |
| 3/4″ | 20 | 26.9 | 2.3 | 1.38 | 2.6 |
| 1″ | 25 | 33.7 | 2.6 | 1.98 | 3.2 |
| 1 1/4″ | 32 | 42.4 | 2.6 | 2.54 | 3.2 |
| 1 1/2″ | 40 | 48.3 | 2.9 | 3.25 | 3.2 |
| 2″ | 50 | 60.3 | 2.9 | 4.11 | 3.6 |
| 2 1/2″ | 65 | 76.1 | 3.2 | 5.71 | 3.6 |
| 3″ | 80 | 88.9 | 3.2 | 6.72 | 4.0 |
| 4″ | 100 | 114.3 | 3.6 | 9.75 | 4.5 |
| 5″ | 125 | 139.7 | – | – | 4.8 |
| 6″ | 150 | 165.1 | – | – | 4.8 |
جدول وزن لوله پلیکا (PVC) فشار ضعیف و نیمه قوی
لوله‌های پلیکا (PVCU) به دلیل سبکی، مقاومت در برابر مواد شیمیایی و قیمت مناسب، انتخاب اول برای سیستم‌های فاضلاب و ناودانی ساختمان هستند. وزن لوله پلیکا به مراتب کمتر از لوله‌های فلزی است و این مزیت بزرگی در حمل و نصب محسوب می‌شود.
| قطر خارجی (mm) | سایز (اینچ) | دسته ۱: ساختمانی (فشار ضعیف) | دسته ۲: نیمه قوی (فاضلابی SN4) | دسته ۳: فشار قوی (آبرسانی PN10) |
| ضخامت (mm) | وزن ( kg/m ) | ضخامت (mm) | ||
| 20 | 1/2″ | 1.5 | 0.13 | – |
| 25 | 3/4″ | 1.5 | 0.17 | – |
| 32 | 1″ | 1.8 | 0.26 | – |
| 40 | 1 1/4″ | 1.8 | 0.33 | 1.8 |
| 50 | 1 1/2″ | 1.8 | 0.42 | 2.4 |
| 63 | 2″ | 1.9 | 0.55 | 3.0 |
| 75 | 2 1/2″ | 2.2 | 0.76 | 3.6 |
| 90 | 3″ | 2.7 | 1.12 | 4.3 |
| 110 | 4″ | 3.2 | 1.62 | 5.3 |
| 125 | 5″ | 3.2 | 1.85 | 6.0 |
| 160 | 6″ | 4.0 | 2.95 | 7.7 |
| 200 | 8″ | 4.9 | 4.54 | 9.6 |
| 250 | 10″ | 6.2 | 7.15 | 11.9 |
| 315 | 12″ | 7.7 | 11.20 | 14.8 |
راهنمای سایزبندی و نکات کاربردی لوله پلیکا (PVC)
سایزبندی لوله پلیکا در ایران برخلاف لوله‌های فلزی، عمدتاً بر اساس میلی‌متر انجام می‌شود و این عدد نشان‌دهنده قطر خارجی لوله است.
رایج‌ترین سایزهای لوله پلیکا در ایران
- لوله پلیکا 63 میلی‌متر (2 اینچ): پرکاربردترین سایز برای لوله‌های ناودانی، هواکش و تهویه ساختمان.
- لوله پلیکا 90 میلی‌متر (3 اینچ): مناسب برای لوله‌های فرعی فاضلاب مانند آشپزخانه، حمام و سرویس‌های بهداشتی کوچک.
- لوله پلیکا 110 میلی‌متر (4 اینچ): استاندارد و رایج‌ترین سایز برای لوله اصلی و عمودی فاضلاب ساختمان‌ها.
نحوه تشخیص سایز لوله پلیکا
بهترین و دقیق‌ترین راه برای تشخیص سایز، خواندن مشخصات چاپ شده روی بدنه لوله است. این مشخصات معمولاً شامل نام تولیدکننده، استاندارد، قطر لوله پلیکا بر حسب میلی‌متر و ضخامت دیواره است. اگر این مشخصات پاک شده بود، می‌توانید با استفاده از یک کولیس یا حتی یک خط‌کش دقیق، قطر خارجی لوله را اندازه‌گیری کنید.
جدول اشتال مهندسی کامل لوله‌های فولادی
| ابعاد (D x s) (mm) | سایز اسمی (NPS/DN) | وزن ( kg/m ) | سطح مقطع فلز (cm²) | خواص خمشی | خواص پیچشی | سطوح و حجم |
| G | F | I (cm⁴) | W (cm³) | r (cm) | ||
| 21.3 x 2.6 | ½” / 15 | 1.21 | 1.53 | 0.68 | 0.64 | 0.67 |
| 26.9 x 2.6 | ¾” / 20 | 1.57 | 1.98 | 1.48 | 1.10 | 0.86 |
| 33.7 x 3.2 | 1″ / 25 | 2.42 | 3.07 | 3.60 | 2.14 | 1.08 |
| 42.4 x 3.2 | 1¼” / 32 | 3.11 | 3.94 | 7.62 | 3.59 | 1.39 |
| 48.3 x 3.2 | 1½” / 40 | 3.59 | 4.53 | 11.6 | 4.80 | 1.60 |
| 60.3 x 3.6 | 2″ / 50 | 5.07 | 6.41 | 25.9 | 8.58 | 2.01 |
| 76.1 x 3.6 | 2½” / 65 | 6.49 | 8.20 | 54.0 | 14.2 | 2.57 |
| 88.9 x 4.0 | 3″ / 80 | 8.43 | 10.7 | 96.3 | 21.7 | 3.00 |
| 114.3 x 4.5 | 4″ / 100 | 12.1 | 15.5 | 234 | 41.0 | 3.89 |
| 139.7 x 5.6 | 5″ / 125 | 18.5 | 23.6 | 531 | 76.1 | 4.75 |
| 168.3 x 6.3 | 6″ / 150 | 25.2 | 32.1 | 1050 | 125 | 5.73 |
| 193.7 x 6.3 | – / 175 | 29.1 | 37.1 | 1630 | 168 | 6.63 |
| 219.1 x 7.1 | 8″ / 200 | 37.2 | 47.3 | 2660 | 243 | 7.50 |
| 244.5 x 8.0 | – / 225 | 46.5 | 59.4 | 4160 | 340 | 8.37 |
| 273.0 x 7.1 | 10″ / 250 | 46.7 | 59.3 | 5240 | 384 | 9.40 |
| 323.9 x 7.1 | 12″ / 300 | 55.6 | 70.7 | 8870 | 548 | 11.2 |
| 355.6 x 8.0 | 14″ / 350 | 68.3 | 87.4 | 13200 | 742 | 12.3 |
| 406.4 x 8.8 | 16″ / 400 | 85.9 | 110 | 21730 | 1070 | 14.1 |
| 457.2 x 10.0 | 18″ / 450 | 110 | 140 | 35140 | 1540 | 15.8 |
| 508.0 x 10.0 | 20″ / 500 | 123 | 156 | 49670 | 1960 | 17.8 |
| 609.6 x 10.0 | 24″ / 600 | 148 | 188 | 84680 | 2780 | 21.2 |
در نهایت، دسترسی به یک جدول وزن لوله و جدول تبدیل سایز لوله معتبر و دقیق، یکی از ابزارهای کلیدی برای مهندسان، پیمانکاران و فعالان حوزه صنعت و ساختمان است. امیدواریم این راهنمای کامل، به عنوان یک مرجع سریع و قابل اعتماد، شما را در انجام دقیق محاسبات و پیشبرد موفق پروژه‌هایتان یاری کند.
سوالات متداول
1. جدول اشتال لوله چیست؟
جدول اشتال (Stahlbauprofile) یک کتاب مرجع مهندسی آلمانی است که مشخصات فنی و استاندارد تمام پروفیل‌های فولادی ساختمانی، از جمله لوله‌ها را ارائه می‌دهد. این جداول شامل ابعاد دقیق، وزن واحد طول، ممان اینرسی، اساس مقطع و سایر مشخصات مکانیکی است که برای محاسبات دقیق مهندسی سازه و تاسیسات ضروری است.
2. تفاوت وزن لوله درزدار و مانیسمان (بدون درز) چقدر است؟
در شرایطی که سایز، ضخامت و آلیاژ دو لوله درزدار و مانیسمان یکسان باشد، تفاوت وزن آن‌ها بسیار ناچیز و در محاسبات عملی قابل چشم‌پوشی است. تفاوت اصلی این دو نوع لوله در فرآیند تولید، تحمل فشار، استحکام مکانیکی، کاربرد و قیمت آن‌هاست، نه در وزن واحد طول.
3. آیا وزن لوله در برندهای مختلف متفاوت است؟
اگر لوله‌ها طبق یک استاندارد مشخص (مانند DIN 2440 یا API 5L) تولید شوند، وزن آن‌ها باید در محدوده تلورانس مجاز آن استاندارد قرار گیرد و بسیار نزدیک به هم باشد. تفاوت‌های جزئی ممکن است به دلیل تلورانس‌های خط تولید وجود داشته باشد، اما این تفاوت‌ها معمولاً آنقدر زیاد نیست که در برآوردهای کلی پروژه تأثیرگذار باشد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "جدول کامل تبدیل سایز و وزن انواع لوله" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی, کسب و کار ایرانی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "جدول کامل تبدیل سایز و وزن انواع لوله"، کلیک کنید.