حرز امام سجاد برای چشم زخم – هر آنچه از حرز امام سجاد باید بدانید

باور به پدیده چشم زخم، از دیرباز در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف از جمله در تعالیم اسلامی، ریشه‌ای عمیق دارد و افراد بسیاری در پی راهکارهای معنوی برای محافظت از خود و عزیزانشان هستند. در این میان، توسل به ادعیه و احراز ائمه اطهار (ع)، به‌ویژه امام سجاد (ع)، پناهگاه مطمئنی محسوب می‌شود. مقاله حاضر به بررسی جامع مفهوم حرز و معرفی دعاهای منسوب به حرز امام سجاد برای چشم زخم و دفع بلا می‌پردازد.

مفهوم “حرز” در آموزه‌های اسلامی چیست؟

در ادبیات دینی و فرهنگ اسلامی، واژه «حرز» به معنای مکانی امن و پناهگاه است. از نظر اصطلاحی، حرز به مجموعه‌ای از آیات قرآن، اذکار، و ادعیه منسوب به معصومین (ع) اطلاق می‌شود که برای محافظت فرد از بلایا، شرور، چشم زخم، بیماری‌ها و حوادث ناگوار، به صورت مکتوب یا خواندنی استفاده می‌گردد. حرز به معنای سپر و محافظی است که با توکل به قدرت الهی، شخص را از گزندهای مختلف مصون می‌دارد.

معرفی حرز امام سجاد برای چشم زخم

امام سجاد (ع) میراث گرانبهایی از ادعیه و مناجات برای شیعیان به یادگار گذاشته‌اند که در کتب معتبری چون صحیفه سجادیه و مهج الدعوات گردآوری شده است. در میان این گنجینه، دعاهایی منسوب به ایشان وجود دارد که به عنوان حرز مورد استفاده قرار می‌گیرند. دو نوع حرز مشهور به حرز امام سجاد (ع) در منابع دینی ذکر شده است: یکی که در مفاتیح الجنان آمده و دیگری که به «حرز زبان بند» معروف است و در بحارالانوار و مهج الدعوات روایت شده است.

با این حال، باید به این نکته مهم توجه داشت که آیا حرز خاصی از امام سجاد (ع) صرفاً برای “چشم زخم” با این عنوان وجود دارد؟ بررسی منابع معتبر نشان می‌دهد که در متون اصلی و ادعیه مستند، حرز مخصوص و مستقیمی با عنوان حرز امام سجاد برای چشم زخم که تنها برای این منظور استفاده شود، وجود ندارد. دعاهای منسوب به امام سجاد (ع) بیشتر جنبه محافظت عمومی از تمامی شرور و بلایا را دارند که چشم زخم را نیز شامل می‌شوند.

دعای امام سجاد (ع) برای دفع شر و چشم زخم

یکی از دعاهای ارزشمند منسوب به امام سجاد (ع) که در آن به دفع ضرر جن و انس و محافظت از چشم زخم اشاره شده است، دعایی است که در کتب معتبر شیعی مانند بحارالانوار (جلد 91، صفحه 193) و مفاتیح الجنان (بخش باقیات الصالحات) روایت گردیده است.

متن و ترجمه این دعای شریف بدین شرح است:

بِسْمِ اللّٰهِ وَبِاللّٰهِ، وَمِنَ اللّٰهِ، وَ إِلَى اللّٰهِ، وَفِي سَبِيلِ اللّٰهِ، وَعَلَىٰ مِلَّةِ رَسُولِ اللّٰهِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ.
به نام خدا و به یاریِ او، از سویِ او و بازگشت‌مان به سویِ اوست، در راهِ او و بر آیینِ پیامبرِ خدا(ص).

اللّٰهُمَّ إِلَيْكَ أَسْلَمْتُ نَفْسِي، وَ إِلَيْكَ وَجَّهْتُ وَجْهِي، وَ إِلَيْكَ أَلْجَأْتُ ظَهْرِي، وَ إِلَيْكَ فَوَّضْتُ أَمْرِي،
 پروردگارا به سوی تو جانِ خویش را تسلیم کردم، به‌سوی تو رویم را گرداندم، به تو پناه آوردم و کار خود را به تو واگذاشتم.

اللّٰهُمَّ احْفَظْنِي بِحِفْظِ الْإِيمانِ مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ وَمِنْ خَلْفِي، وَعَنْ يَمِينِي وَعَنْ شِمالِي، وَمِنْ فَوْقِي وَمِنْ تَحْتِي،
خدایا، مرا به نگهبانیِ ایمان، از پیشِ رو و از پشتِ سر، از راست و از چپ، و از بالا و از زیرِ پایم حفظ فرما،

وَما قِبَلِي، وَادْفَعْ عَنِّي بِحَوْ لِكَ وَقُوَّتِكَ، فَإِنَّهُ لَاحَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِكَ.
و از هر سو که خطری در کمین است، مرا در پناه قدرت و نیروی خود نگاه‌دار، که هیچ نیرو و توانی نیست، جز به یاریِ تو، ای خداوندِ توانا.

دیگر راهکارها برای پیشگیری و دفع چشم زخم

غیر از حرز امام سجاد برای چشم در آموزه‌های اسلامی، راهکارهای متعددی برای پیشگیری و دفع چشم زخم ارائه شده است که عمدتاً بر پایه توکل به خداوند، قرائت قرآن و ادعیه معصومین (ع) استوار است. این روش‌ها نه تنها از لحاظ معنوی به انسان آرامش می‌بخشند، بلکه در ایجاد یک سپر حفاظتی قوی در برابر تأثیرات منفی چشم زخم موثر هستند.

قرائت قرآن و اذکار الهی

• سوره‌های فلق و ناس: این دو سوره مبارکه، به عنوان «معوذتین»، قوی‌ترین دعاهای چشم زخم و پناهندگی به خداوند از شر تمامی شرور، از جمله چشم زخم، محسوب می‌شوند.
• آیت الکرسی: تلاوت این آیه شریفه، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای دفع بلا است و محافظت کاملی از فرد به عمل می‌آورد.
• آیه «و ان یکاد»: آیه 51 سوره قلم به طور خاص برای محافظت از چشم زخم توصیه شده است.
• ذکر «ماشاء الله لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم»: این ذکر شفا و دفع کننده بلاست و امام صادق (ع) توصیه کرده‌اند که هنگام تعجب از چیزی، سه بار آن را بگویید تا چشم زخم بر آن اثر نکند.
• آیاتی از سوره یوسف: در آیه 67 سوره یوسف در مورد چشم زخم برادران حضرت یوسف، بحث‌هایی وجود دارد که پیشنهاد می‌کنیم مطلب مربوطه را مطالعه فرمایید.

استفاده از احراز و سنگ‌های کریمه

علاوه بر ادعیه امام سجاد (ع)، احراز دیگری نیز برای دفع بلا و چشم زخم توصیه شده‌اند:

حرز امام جواد (ع): این حرز، به عنوان قوی‌ترین حرز برای دفع تمامی بلایا، چشم زخم، سحر و جادو شناخته می‌شود و بسیاری آن را همراه خود دارند. حرز امام جواد (ع) به صورت بازوبند، گردنبند یا انگشتر حرز امام جواد مورد استفاده قرار می‌گیرد و توصیه مؤکدی بر همراه داشتن آن است.

سنگ‌های کریمه: استفاده از سنگ‌هایی مانند عقیق و حدید صینی که اذکار خاصی بر آن‌ها حکاکی شده، نیز در روایات برای دفع چشم زخم و محافظت توصیه شده است.

پرسش‌های متداول

آیا می‌توان از حرز امام سجاد (ع) برای دفع چشم زخم در مورد اشیا و دارایی‌ها (مثلاً خانه یا ماشین) نیز استفاده کرد؟
دعاهای محافظتی اهل بیت (ع) به طور کلی برای حفظ جان، مال و دارایی‌ها از تمامی شرور کاربرد دارند و می‌توان با نیت خالص، برای محافظت از اشیا و اموال نیز از این ادعیه بهره برد.

با توجه به تفاوت‌های فرهنگی، آیا روش‌های بومی دفع چشم زخم در کنار استفاده از حرز امام سجاد (ع) مجاز است؟
روش‌های بومی و خرافی که مبنای شرعی ندارند، مورد تأیید نیستند. تنها راهکارهای مشروع و معتبر برای دفع چشم زخم، ادعیه و توصیه‌هایی است که در منابع دینی و روایات اهل بیت (ع) آمده است.

سخن پایانی

پدیده چشم زخم، از جمله حقایقی است که در تعالیم اسلامی به آن اشاره شده. همچنین نظرات روانشناسی مانند نظر دکتر انوشه درباره چشم زخم نیز وجود دارد که می‌تواند تأثیرات منفی بر زندگی انسان داشته باشد. در این میان، ائمه اطهار (ع) به عنوان پناهگاه‌های دینی، راهکارهای ارزشمندی را در قالب ادعیه و احراز برای محافظت از مؤمنین ارائه داده‌اند. اگرچه حرز خاصی با نام حرز امام سجاد برای چشم زخم به صورت مستقل وجود ندارد، اما دعاهای جامع و پرمحتوای منسوب به ایشان، همچون دعای دفع ضرر جن و انس و چشم زخم، با فرازهای توحیدی و طلب حفاظت از خداوند، به عنوان سپری عمل می‌کنند.