خلاصه کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی ( نویسنده مرتضی ملکی چرکوانی )

در میان انبوه بناهای باشکوهی که در طول تاریخ توسط مسلمانان ساخته شده اند همواره این پرسش مطرح بوده است که آیا این سازه ها صرفاً بازتابی از فرهنگ جغرافیا و تکنولوژی زمان خود هستند یا حقیقتی عمیق تر به نام «معماری اسلامی» در ورای فرم ها و تزیینات آن ها نهفته است؟ آیا گنبدها مناره ها و کاشی کاری های خیره کننده جوهره اصلی این معماری را تشکیل می دهند یا صرفاً مظاهری از آن در دوره های خاص تاریخی بوده اند؟ اینجاست که نیاز به بازنگری و جستاری نو در اصول و مبانی معماری که با روح و آموزه های اسلام همخوانی داشته باشد احساس می شود. کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» اثر مهندس مرتضی ملکی چرکوانی دقیقاً با هدف پاسخ به این دغدغه و ارائه یک نگرش تازه در آستانه قرن پانزدهم شمسی نگاشته شده است. این کتاب به دنبال آن است که فراتر از توصیف بناهای تاریخی به ریشه ها و فلسفه هایی بپردازد که می توانند معماری متعهد به اصول اسلامی را در عصر حاضر و آینده شکل دهند و راه را برای یک رنسانس در معماری اسلامی هموار سازند. مطالعه این اثر می تواند به معماران پژوهشگران و علاقه مندان کمک کند تا درک عمیق تری از نسبت میان دین هنر و معماری پیدا کرده و افق های جدیدی برای طراحی و خلق فضاهایی با هویت اسلامی بیابند.

درباره نویسنده

کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» به قلم مهندس مرتضی ملکی چرکوانی به رشته تحریر درآمده است. این اثر نخستین مجلد از مجموعه ای با عنوان «طاقدیس هگمتانه» محسوب می شود که توسط مهندسان مشاور طاقدیس هگمتانه منتشر گردیده است. آقای ملکی چرکوانی در این کتاب مبانی فکری و اصول معماری مورد نظر خود را که در کارهای اجرایی و طراحی این مجموعه مشاور نیز به کار گرفته می شوند تشریح کرده است. رویکرد نویسنده در این کتاب نگاهی فلسفی و مبنایی به معماری اسلامی است که فراتر از بررسی های صرفاً تاریخی و کالبدی به دنبال یافتن جوهره و حقیقت این نوع از معماری است. این اثر نشان دهنده تلاش فکری نویسنده برای تعریف و تبیین چارچوب های نظری معماری متعهد با الهام از آموزه های دینی و فرهنگی برای پاسخگویی به نیازهای جامعه معاصر است.

مشخصات کتاب الکترونیک

کتاب الکترونیک «جستاری نو بر معماری اسلامی» نوشته مرتضی ملکی چرکوانی توسط انتشارات رویان پژوه در سال ۱۳۹۰ منتشر شده است. این کتاب در قالب الکترونیکی با فرمت EPUB عرضه شده و دارای ۹۰ صفحه است. زبان اصلی کتاب فارسی می باشد و شابک آن ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۰۸-۱۹-۷ است. این اثر در دسته بندی کتاب های معماری ایرانی قرار می گیرد و به صورت قانونی از طریق پلتفرم های کتاب الکترونیک قابل تهیه و مطالعه است. مشخصات فنی این نسخه الکترونیکی مطالعه آن را بر روی دستگاه های مختلف نظیر تلفن همراه تبلت و کامپیوتر امکان پذیر می سازد و دسترسی علاقه مندان به مباحث تخصصی معماری اسلامی را تسهیل می بخشد.

فهرست مطالب کتاب

کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» ساختاری شش فصلی دارد که هر فصل به یکی از ابعاد مهم مورد نظر نویسنده در تبیین معماری اسلامی می پردازد. این فصل بندی خواننده را گام به گام با سیر فکری نویسنده همراه می سازد؛ از مقایسه مبانی معماری با ایدئولوژی های متضاد گرفته تا ریشه یابی در منابع دینی بررسی نمونه های تاریخی نگاه به آینده و استفاده از هنر جدید تحلیل نمادها و سنت ها و در نهایت توجه به نقش طبیعت در شکل گیری فضاهای معماری. این ساختار جامع تلاش دارد تا تصویری کامل از دیدگاه نوین نویسنده نسبت به معماری متعهد به اصول اسلامی ارائه دهد.

فصل ۱: معماری شیطان پرستی – معماری توحیدی

فصل اول کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» به مقایسه ای بنیادین میان دو رویکرد متضاد در معماری می پردازد: معماری مبتنی بر تفکرات غیرتوحیدی و معماری ریشه در مبانی توحیدی. نویسنده در این فصل به پدیده شیطان پرستی و مظاهر آن در معماری اشاره می کند و سعی دارد نمادها و فرم هایی را که با این تفکرات مرتبط هستند شناسایی کند. به عنوان مثال به بررسی نمادگرایی جمرات سه گانه در مکه و ارتباط لغوی و فرمی آن ها با ابلیسک و اهرام می پردازد و این فرم ها را به عنوان نمادهای مرتبط با تفکر غیرتوحیدی تحلیل می کند. المان های مشترک در بناهای مرتبط با فراماسونری مانند دو ستون طرح شطرنجی کف نماد چشم جهان بین و استفاده از اعداد خاص نیز در این فصل مورد بررسی قرار می گیرند. هدف این مقایسه روشن ساختن تفاوت های ماهوی میان معماری برخاسته از مبانی توحیدی و معماری متأثر از سایر مکاتب فکری است و ارائه ابزاری برای تمییز آن ها در طراحی و تحلیل معماری.

فصل ۲: استفاده از منابع دینی

فصل دوم کتاب به اهمیت و چگونگی بهره گیری از منابع اصیل دینی در شکل گیری معماری اسلامی اختصاص دارد. مرتضی ملکی چرکوانی در این بخش ایده گرفتن از روش طراحی خلقت و صفات طراح (خالق) و طرح (خلقت) را به عنوان الگویی برای طراحی بناها مطرح می کند. تعامل اسلام با سایر فرهنگ ها و تأثیر آن بر معماری مانند نقش حجاب در شکل گیری حیاط مرکزی در خانه های سنتی و امکان احیای آن در معماری معاصر نیز مورد بحث قرار می گیرد. کاوش در معنای زیبایی شناسی از دیدگاه اسلامی مفهوم ایجاد لایه های حفاظتی و تزیینی و لایه لایه بودن زیبایی و معماری از دیگر مباحث این فصل هستند. تأثیر مستقیم قرآن کریم بر معماری اسلامی بررسی مسجد و مسکن در قرآن و تحلیل بناهایی که به امر الهی ساخته شده اند (مانند کعبه مسجدالنبی و معبد سلیمان) بخشی مهم از این فصل را تشکیل می دهند. همچنین بناهای تکنولوژیک ذکر شده در قرآن احکام فقهی مرتبط با صیغه شرعی مسجد و نگاه به حدیث و سنت به عنوان منبع الهام و در نهایت مفهوم معماری غربت گرا و عبرت گرا با اشاره به وقایع تاریخی و مذهبی مانند عاشورا و بقیع مباحث پایانی این فصل را شکل می دهند.

فصل ۳: بناهای مسلمان ساز و هنر اسلامی

در فصل سوم کتاب به بررسی بناهایی می پردازد که در طول تاریخ توسط مسلمانان ساخته شده اند و عناصر هنر اسلامی در آن ها نمود یافته است. نویسنده عناصری نظیر ایوان را به عنوان ارتباط دهنده مستقیم انسان و طبیعت تحلیل می کند. مفهوم سیر از کثرت به وحدت و از وحدت به کثرت که از مفاهیم عرفانی اسلامی است و تجلی آن در فضای عمیق و بی نهایت کننده بناها (مانند استفاده از سنگ مرمر و آینه کاری) مورد بحث قرار می گیرد. این فصل همچنین به سیر تحول آتشکده ها به مساجد پس از ورود اسلام به ایران مفهوم مردم واری در بنای مساجد و مقابر و نمای کلی مساجد می پردازد. عناصر زیبایی شناسانه مانند قوس جناغی و برش های چشم نواز و نقش کاربندی در تشدید زیبایی قوس جناغی و شباهت فرمی کاربندی و مقرنس با فرم درخت نیز در این فصل تحلیل می شوند. هدف این بخش شناسایی و تحلیل عناصر کالبدی و هنری است که در بناهای تاریخی مسلمانان به کار رفته و می توانند به عنوان بخشی از گنجینه هنر اسلامی مورد توجه معمار معاصر قرار گیرند.

فصل ۴: استفاده از هنر و معماری جدید در تمدن ایرانی ۱۴۰۰

فصل چهارم کتاب به یکی از چالش های اساسی معماری معاصر یعنی نسبت میان سنت هنر و تکنولوژی جدید در بستر تمدن ایرانی در آستانه قرن پانزدهم شمسی می پردازد. نویسنده با اشاره به واکنش قرون وسطی در قبال رابطه علم و ایمان و ظهور رنسانس و مدرنیته به تحلیل هنر نو (هنر ابزاری) هنر پست مدرن (هنر کالایی) و در مقابل هنر اسلامی (هنر معنایی) می پردازد. جایگاه بررسی هنر مدرن در تمدن ایرانی ۱۴۰۰ برخورد اسلام با تفکر مدرن و بحث جمهوری اسلامی در انقلاب اسلامی در این زمینه مورد توجه قرار می گیرد. نتیجه گیری این فصل به بررسی رویکردهای مختلف در برخورد با جامعه و تفکرات موجود اختصاص دارد: پذیرش بی چون و چرا واکنش منفعل واکنش مخالف و رویکرد تحلیلی و مبارزه با برخی تفکرات. حضور و تأثیر ماشین در شهرها و ارائه راهکارهای معمارانه برای کاهش معضل خودروی شخصی نیز بخشی از دغدغه های این فصل است. نویسنده در نهایت به یافتن اشتراکات و افتراقات میان معماری اسلامی و مدرن این ایده که تزیین جنایت نیست پذیرش اصل تلقین و تکرار مقایسه معماری بین المللی مدرن و معماری بین المللی اسلامی و لزوم تلفیق آگاهانه سنت و مدرنیته می پردازد.

فصل ۵: سنتها و سمبلها

فصل پنجم کتاب به بررسی سنت ها و سمبل هایی می پردازد که در معماری اسلامی یا بناهای مسلمان ساز به کار رفته اند و حامل معانی خاصی هستند. نویسنده به سمبل های مشترک در کلیه بناها اشاره می کند مانند هلال اول ماه به عنوان اولین سمبل اسلامی آرم ها و نشانه ها و استفاده از اعداد در معماری. سمبل های خاص تشیع و تسنن در معماری مانند علم عزاداری امام حسین (ع) و انواع گنبدها نیز مورد بحث قرار می گیرند. این فصل همچنین به سمبل های جدید و اسلامی مانند صحنه های دفاع مقدس و پرچم سه رنگ ایران به عنوان نماد غرور ملی می پردازد. در مقابل به سنت های غلط و سمبل های نادرست یا کهنه شده و از کار افتاده نیز اشاره می شود. هدف این فصل شناسایی و تحلیل زبان نمادین در معماری است که ریشه در باورها تاریخ و فرهنگ اسلامی دارد و می تواند در طراحی معاصر نیز مورد استفاده قرار گیرد البته با در نظر گرفتن معانی صحیح و پرهیز از نمادگرایی سطحی یا نادرست.

فصل ۶: طبیعت و معماری

فصل پایانی کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» به رابطه عمیق میان طبیعت و معماری از دیدگاه اسلامی اختصاص دارد. نویسنده به استفاده از طبیعت به عنوان منبع الهام در هنر اسلامی اشاره می کند و از آیه ای در قرآن که به این موضوع مرتبط است یاد می کند. ایده هایی نظیر رشد از کوچک به بزرگ لایه لایه بودن تزیینات و تجرید به عنوان اصول طراحی برگرفته از طبیعت مطرح می شوند. تکرار فرم های کامل و مفهوم تقارن در طبیعت و بازتاب آن در معماری نیز مورد توجه قرار می گیرد. عناصر طبیعی مانند آب آسمان و نور در معماری و شیوه های بازنمایی آن ها (مانند آینه کاری طلا نقره و استیل کاری) تحلیل می شوند. همچنین نقش حیوانات و گیاهان و درختان به عنوان موتیف ها و الگوهای تزیینی و فرمی در معماری اسلامی بررسی می گردد. این فصل نشان می دهد که چگونه نگاه توحیدی به طبیعت به عنوان آیه و نشانه خداوند می تواند الهام بخش خلق فضاهای معماری باشد که همسو با محیط طبیعی و در هماهنگی با آن هستند.

راهنمای مطالعه کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی

برای مطالعه کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» اثر مرتضی ملکی چرکوانی به صورت الکترونیک بهترین و قانونی ترین راه استفاده از پلتفرم ها و اپلیکیشن های کتاب الکترونیک معتبر است. به عنوان مثال این کتاب از طریق اپلیکیشن کتابراه قابل دسترسی است. برای این منظور کافی است اپلیکیشن مربوطه را بر روی دستگاه اندروید آیفون یا ویندوز خود نصب کنید. پس از نصب و ایجاد حساب کاربری می توانید کتاب را جستجو کرده و نسخه الکترونیکی آن را خریداری و دانلود نمایید. این پلتفرم ها معمولاً کتاب را در فرمت های استانداردی مانند EPUB یا PDF ارائه می دهند که مطالعه آن را بر روی انواع دستگاه ها آسان می سازد. برخی پلتفرم ها ممکن است نسخه صوتی کتاب را نیز ارائه دهند. مطالعه از طریق این اپلیکیشن ها تجربه کاربری مناسبی را فراهم کرده و دسترسی به هزاران کتاب دیگر را نیز ممکن می سازد.

نقد بررسی و نظرات کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی

کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» نظرات متفاوتی را از سوی مخاطبان و متخصصان به همراه داشته است. برخی خوانندگان رویکرد نوین و عرفانی کتاب را ستوده و معتقدند که این اثر دریچه ای تازه به سوی درک عمیق تر از معماری اسلامی و ارتباط آن با مبانی فکری و فلسفی گشوده است. این دسته از مخاطبان نگاه مبنایی نویسنده به جای تمرکز صرف بر کالبد بناها را ارزشمند دانسته اند. در مقابل برخی دیگر از منتقدان عنوان کرده اند که کتاب در ارائه جزئیات تخصصی و مستندات آکادمیک ضعیف عمل کرده و ممکن است برای پژوهشگران نیازمند به تحلیل های دقیق فنی و تاریخی کافی نباشد. این دیدگاه کتاب را از نظر حرفه ای کمی غیرمستند می داند. با این حال اکثر نظرات بر جذابیت موضوع و اهمیت ورود به مباحث بنیادین در معماری اسلامی تأکید دارند و کتاب را اثری قابل تأمل برای علاقه مندان به این حوزه می دانند که می تواند جرقه ای برای پژوهش های بیشتر و عمیق تر باشد.

دیگر کتاب های مرتضی ملکی چرکوانی مشاهده همه ›

مرتضی ملکی چرکوانی علاوه بر کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» آثار دیگری نیز در حوزه معماری و مباحث مرتبط منتشر کرده است. این کتاب ها نیز غالباً در راستای تبیین مبانی فکری و اصول طراحی مورد نظر وی با تأکید بر رویکردهای نوین و نگاهی متعهدانه به مباحث فرهنگی و دینی در معماری هستند. از جمله دیگر کتاب های منتشر شده توسط ایشان می توان به عناوینی نظیر «مهندسی نما و مبحث 19 مقررات ملی ساختمان» و «معماری ساختمان های بلند مرتبه» اشاره کرد که نشان دهنده گستره فعالیت های علمی و پژوهشی وی در حوزه های مختلف معماری از مباحث فنی و اجرایی گرفته تا اصول طراحی و مبانی نظری است. مطالعه این مجموعه آثار در کنار یکدیگر می تواند تصویر کامل تری از دیدگاه ها و دغدغه های این نویسنده و معمار ارائه دهد.

کتاب های مرتبط مشاهده همه ›

حوزه معماری اسلامی و مباحث مرتبط با آن شامل آثار متنوعی از نویسندگان و پژوهشگران مختلف است. کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» در کنار این آثار به بحث و بررسی جنبه های خاصی از این حوزه می پردازد. برای علاقه مندان به مطالعه بیشتر در این زمینه کتاب های مرتبطی وجود دارند که هر یک از منظری به معماری ایرانی معماری اسلامی تاریخ هنر اسلامی مبانی طراحی و ارتباط آن با فرهنگ و دین نگاه کرده اند. عناوینی از نویسندگان مختلف که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با موضوع معماری اسلامی تاریخ آن مبانی زیبایی شناسی یا نسبت آن با فرهنگ و جامعه ارتباط دارند می توانند برای تکمیل مطالعات در کنار کتاب مرتضی ملکی چرکوانی مفید باشند. این کتاب ها می توانند شامل آثاری درباره تاریخ معماری ایران و اسلام فلسفه هنر اسلامی نمادشناسی در معماری و هنر اسلامی و مباحث نظری در طراحی معماری باشند.

دانلود کتاب فارسی جستاری نو بر معماری اسلامی

کتاب «جستاری نو بر معماری اسلامی» نوشته مرتضی ملکی چرکوانی به صورت نسخه الکترونیکی برای علاقه مندان قابل دانلود و مطالعه است. همانطور که پیشتر اشاره شد پلتفرم های قانونی کتاب الکترونیک مانند کتابراه این امکان را فراهم کرده اند تا کاربران پس از خرید به فایل کتاب دسترسی پیدا کنند. این روش دسترسی آسان و سریع به محتوای کتاب را فراهم می آورد و در عین حال حقوق ناشر و نویسنده را رعایت می کند. فایل کتاب معمولاً در فرمت های رایج مانند EPUB عرضه می شود که با اکثر نرم افزارهای کتاب خوان سازگار است. حجم فایل کتاب نیز معمولاً کم است (حدود ۱.۵۷ مگابایت برای ۹۰ صفحه) که دانلود آن را حتی با سرعت های اینترنت پایین نیز میسر می سازد. برای دانلود قانونی مراجعه به وب سایت ها یا اپلیکیشن های معتبر حوزه نشر دیجیتال توصیه می شود.

خلاصه کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی شامل چه مباحثی است؟

این کتاب به دنبال تعریف جوهره معماری اسلامی فراتر از فرم های تاریخی است. مباحثی چون مقایسه معماری توحیدی و غیرتوحیدی بهره گیری از منابع دینی تحلیل بناهای مسلمان ساز نسبت با هنر و معماری جدید نمادها و سنت ها و نقش طبیعت در معماری را پوشش می دهد.

نویسنده کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی کیست؟

نویسنده این کتاب مهندس مرتضی ملکی چرکوانی است. این اثر اولین کتاب از مجموعه «طاقدیس هگمتانه» محسوب می شود که توسط مهندسان مشاور طاقدیس هگمتانه منتشر شده است و مبانی فکری نویسنده را در حوزه معماری تبیین می کند.

آیا می توان کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی را دانلود کرد؟

بله نسخه الکترونیکی این کتاب به صورت قانونی از طریق پلتفرم های معتبر کتاب الکترونیک مانند اپلیکیشن کتابراه قابل خرید و دانلود است. این پلتفرم ها دسترسی آسان به محتوای کتاب را فراهم می کنند.

کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی چه فصولی دارد؟

کتاب شامل شش فصل اصلی است: معماری شیطان پرستی – معماری توحیدی استفاده از منابع دینی بناهای مسلمان ساز و هنر اسلامی استفاده از هنر و معماری جدید سنتها و سمبلها و طبیعت و معماری. این فصول به بررسی ابعاد مختلف معماری اسلامی می پردازند.

نقد و بررسی کتاب جستاری نو بر معماری اسلامی چیست؟

نظرات در مورد کتاب متفاوت است؛ برخی رویکرد عرفانی و فلسفی آن را ستایش می کنند که به مبانی عمیق تر می پردازد در حالی که برخی دیگر معتقدند کتاب فاقد جزئیات فنی و مستندات آکادمیک کافی برای یک اثر تخصصی است.