طلاق در شناسنامه چگونه ثبت میشود

ثبت طلاق در شناسنامه فرآیندی قانونی و ضروری است که پس از صدور حکم یا گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه انجام می شود. این عمل شامل ارائه مدارک لازم به دفترخانه ثبت طلاق، جاری شدن صیغه و درج مهر طلاق در اسناد هویتی است که به رسمیت بخشیدن جدایی زوجین و تنظیم وضعیت حقوقی آن ها کمک می کند.

طلاق، به عنوان یکی از مهم ترین وقایع حقوقی و اجتماعی در زندگی افراد، پیامدهای گسترده ای را به دنبال دارد. در حالی که صیغه شرعی طلاق ممکن است رابطه زوجیت را پایان دهد، اما ثبت رسمی این واقعه در اسناد هویتی و از جمله شناسنامه، از منظر قانونی اهمیت حیاتی دارد. این اقدام نه تنها به حفظ نظم عمومی و شفافیت وضعیت تأهل افراد در جامعه کمک می کند، بلکه مانع از بروز ابهامات و سوءاستفاده های احتمالی در آینده می شود. عدم ثبت رسمی طلاق می تواند تبعات حقوقی و حتی کیفری برای متخلف در پی داشته باشد. آگاهی از تمامی جنبه های این فرآیند، از مقدمات دادگاهی گرفته تا مراحل اجرایی در دفترخانه و امکان حذف نام همسر سابق از شناسنامه، برای تمامی درگیران با این موضوع ضروری است.

چرا ثبت طلاق در شناسنامه یک الزام قانونی است؟

ثبت طلاق در شناسنامه صرفاً یک اقدام تشریفاتی نیست، بلکه یک الزام قانونی با مبانی حقوقی مشخص است. تفاوت اساسی میان طلاق شرعی و طلاق رسمی (ثبت شده در شناسنامه و دفترخانه) در همین جا نهفته است. طلاق شرعی، به محض جاری شدن صیغه، رابطه زوجیت را از منظر فقهی خاتمه می دهد، اما این واقعه تا زمانی که به صورت رسمی در دفاتر ثبت اسناد و احوال و نهایتاً در شناسنامه درج نشود، از نظر حقوقی و اداری فاقد اعتبار کامل است. قانونگذار به منظور حفظ نظم اجتماعی، ثبت احوال شخصیه افراد و جلوگیری از تدلیس و فریب در ازدواج های بعدی، ثبت طلاق را الزامی دانسته است.

ماده ۲۰ قانون حمایت خانواده به صراحت بر لزوم ثبت نکاح دائم، فسخ و انفساخ نکاح، طلاق، رجوع از طلاق و یا بطلان نکاح تأکید دارد. این ماده قانونی، سنگ بنای الزام به ثبت طلاق محسوب می شود و ضمانت اجرای عدم رعایت آن در ماده ۴۹ همین قانون پیش بینی شده است. ثبت طلاق در شناسنامه، به جامعه و نهادهای دولتی اجازه می دهد تا وضعیت تأهل هر فرد را به وضوح شناسایی کنند و از ازدواج مجدد غیرقانونی یا بروز مسائل حقوقی پیچیده در خصوص مهریه، نفقه، حضانت و ارث جلوگیری شود. به ویژه برای خانم ها، حتی اگر طلاق در دوران عقد و پیش از وقوع نزدیکی صورت گرفته باشد، ثبت طلاق در شناسنامه حائز اهمیت است تا از سوءاستفاده های احتمالی در آینده جلوگیری به عمل آید.

مقدمات پیش از مراجعه به دفترخانه: فرآیند اخذ حکم طلاق از دادگاه

پیش از آنکه زوجین بتوانند برای ثبت طلاق به دفترخانه مراجعه کنند، لازم است مراحل قانونی را در دادگاه خانواده طی کرده و مجوز رسمی طلاق را دریافت نمایند. این فرآیند خود شامل چندین مرحله کلیدی است که هر یک نیازمند دقت و آگاهی حقوقی است.

۱. نوبت گیری و مشاوره های اجباری طلاق

اولین گام برای آغاز فرآیند طلاق، اعم از توافقی یا یک طرفه، نوبت گیری در «سامانه تصمیم طلاق» (یا هر سامانه مشابهی که توسط سازمان بهزیستی معرفی شود) است. هدف از این مرحله، ارجاع زوجین به مراکز مشاوره خانواده تحت نظارت بهزیستی است. این مشاوره ها اجباری بوده و بسته به نوع طلاق و وضعیت زوجین، می تواند شامل چندین جلسه باشد. هدف اصلی مشاوران، تلاش برای سازش و حفظ زندگی مشترک است؛ اما در صورت عدم حصول توافق، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر می شود که پیش شرط ارائه دادخواست طلاق به دادگاه است.

۲. تنظیم و ثبت دادخواست طلاق

پس از دریافت گواهی عدم انصراف، زوجین (یا وکلای آن ها) باید دادخواست طلاق را تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنند. نوع دادخواست بسته به اراده طرفین متفاوت است:

• دادخواست طلاق توافقی: زمانی که زن و شوهر در خصوص تمامی مسائل مالی و غیرمالی (مهریه، نفقه، حضانت، اجرت المثل و…) به توافق رسیده اند.
• دادخواست طلاق از طرف زن: در صورتی که زن دارای یکی از شروط دوازده گانه عقدنامه یا سایر موارد قانونی برای طلاق باشد (مثل عسر و حرج، وکالت در طلاق، عدم تمکین مرد و…).
• دادخواست طلاق از طرف مرد: مرد در هر زمان می تواند با پرداخت حقوق مالی زن، درخواست طلاق دهد.

۳. مراحل رسیدگی در دادگاه خانواده

دادگاه خانواده پس از ثبت دادخواست، به پرونده رسیدگی می کند. این رسیدگی می تواند شامل ارجاع مجدد به مراکز مشاوره، داوری (در موارد خاص و با تشخیص قاضی) یا جلسات رسیدگی حضوری باشد. در نهایت، با توجه به نوع دادخواست و مستندات ارائه شده، دادگاه یکی از موارد زیر را صادر می کند:

• گواهی عدم امکان سازش: این گواهی در طلاق های توافقی و طلاق از طرف مرد صادر می شود. اعتبار این گواهی سه ماه از تاریخ قطعیت آن است.
• حکم طلاق قطعی: این حکم معمولاً در طلاق از طرف زن (که مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی آن نیز طی شده باشد) صادر می شود. اعتبار این حکم شش ماه از تاریخ قطعیت است.

نکته کلیدی: حفظ و پیگیری گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق در بازه زمانی اعتبار آن (سه یا شش ماه) بسیار مهم است. در صورت انقضای این مدت، زوجین باید مجدداً مراحل دادگاهی را طی کنند.

مراحل گام به گام ثبت طلاق در دفترخانه

پس از طی مراحل دادگاهی و دریافت گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق، نوبت به ثبت رسمی این واقعه در دفترخانه می رسد. این مرحله نیز دارای جزئیات و الزامات خاص خود است.

گام ۱: جمع آوری و آماده سازی دقیق مدارک مورد نیاز

تهیه مدارک کامل و صحیح، سرعت فرآیند ثبت طلاق را تضمین می کند. مدارک اصلی عبارتند از:

• اصل سند ازدواج یا رونوشت آن: این سند حاوی اطلاعات مربوط به عقد و شروط ضمن عقد است.
• اصل حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش: با تأکید بر مدت اعتبار باقی مانده (سه ماه برای گواهی عدم امکان سازش و شش ماه برای حکم طلاق از تاریخ قطعیت).
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین: به همراه چند نسخه کپی از هر کدام.
• گواهی عدم بارداری برای خانم ها: این گواهی توسط پزشک معتمد صادر می شود. استثنائاتی نظیر باکره بودن یا یائسگی زن، نیاز به ارائه این گواهی را منتفی می کند.
• گواهی بکارت از پزشکی قانونی: در صورت باکره بودن زوجه و تمایل به حذف نام همسر از شناسنامه، ارائه این گواهی الزامی است.
• معرفی دو نفر شاهد عادل: شاهدان باید مرد، بالغ، عاقل و عادل باشند و در دفترخانه حضور یابند.
• رسید پرداخت هزینه های دفتری: مطابق با تعرفه های رسمی ثبت ازدواج و طلاق.

گام ۲: مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق و نوبت گیری

زوجین (یا وکلای آن ها) پس از تکمیل مدارک، باید به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق مراجعه کرده و نوبت دریافت کنند. انتخاب دفترخانه معمولاً با توافق طرفین یا به انتخاب کسی است که پیگیر ثبت طلاق است. در طلاق های توافقی حضور هر دو زوج یا وکلای آن ها الزامی است. در طلاق های غیر توافقی (مانند طلاق از طرف زن که حکم طلاق قطعی دارد)، در صورت عدم حضور مرد، سردفتر می تواند با رعایت تشریفات قانونی و ارسال اظهارنامه، به نمایندگی از وی صیغه طلاق را جاری و ثبت نماید.

گام ۳: جاری شدن صیغه طلاق و امضای اسناد

در تاریخ مقرر، زوجین (یا وکلای آن ها) به همراه شاهدان در دفترخانه حاضر می شوند. سردفتر پس از احراز هویت و بررسی مدارک، اقدام به جاری کردن صیغه طلاق به صورت شرعی و قانونی می کند. در این مرحله، سردفتر موظف است اطمینان حاصل کند که حقوق مالی زن (از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل و…) مطابق با حکم دادگاه پرداخت یا تعیین تکلیف شده است. سپس، واقعه طلاق در دفتر رسمی ثبت شده و اسناد مربوطه توسط زوجین، شاهدان و سردفتر امضا می شود.

گام ۴: دریافت شناسنامه با مهر طلاق و سند طلاق

پس از تکمیل فرآیند، شناسنامه زوجین توسط دفترخانه مهر طلاق خورده و آماده تحویل می شود. همچنین، دو نسخه سند طلاق رسمی (یکی برای زن و دیگری برای مرد) صادر و به طرفین تحویل داده می شود. این سند، مدرک رسمی پایان رابطه زوجیت است و باید با دقت نگهداری شود. مدت زمان تحویل شناسنامه و سند طلاق معمولاً کوتاه است و در همان روز یا طی چند روز کاری انجام می گیرد.

ثبت طلاق در شناسنامه، فراتر از یک رویداد شرعی، یک الزام حقوقی برای حفظ نظم عمومی و شفافیت وضعیت تأهل افراد است و عدم رعایت آن می تواند منجر به تبعات قانونی شود.

مجازات عدم ثبت طلاق در شناسنامه (تکلیف قانونی مردان)

قانونگذار به دلیل اهمیت ثبت وقایع حیاتی از جمله طلاق در سامانه های رسمی کشور و شناسنامه ها، برای عدم رعایت این الزام، مجازات هایی را پیش بینی کرده است. این مجازات ها عمدتاً متوجه مردانی است که از ثبت رسمی طلاق خودداری می کنند.

ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده: جرم انگاری عدم ثبت طلاق

بر اساس ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، عدم ثبت طلاق توسط مردان، جرم انگاری شده است. این ماده بیان می دارد:

چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع، تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه، به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است.

انواع مجازات

مجازات های پیش بینی شده برای مردی که از ثبت طلاق در شناسنامه و دفاتر رسمی امتناع می کند، شامل دو نوع است:

1. جزای نقدی درجه پنج: بر اساس قانون مجازات اسلامی، جزای نقدی درجه پنج شامل پرداخت مبلغی بین هشتاد میلیون (۸۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال تا یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال است. این مبلغ به صورت متغیر و با تشخیص دادگاه تعیین می شود.
2. حبس تعزیری درجه هفت: حبس تعزیری درجه هفت، شامل حبس از نود و یک روز تا شش ماه است. انتخاب بین جزای نقدی یا حبس تعزیری و میزان دقیق آن، با نظر قاضی پرونده و با توجه به شرایط خاص هر مورد صورت می گیرد.

لازم به ذکر است که حتی پس از اعمال مجازات، مرد همچنان ملزم به ثبت واقعه طلاق است و این مجازات او را از انجام این تکلیف قانونی معاف نمی کند. زن نیز در صورت عدم ثبت طلاق توسط مرد، حق شکایت کیفری از وی را دارد تا از این طریق، وی را به ثبت رسمی طلاق وادار کند.

مدت زمان لازم برای ثبت طلاق و ملاحظات آن

فرآیند ثبت طلاق در دفترخانه پس از صدور حکم یا گواهی از دادگاه، دارای محدودیت های زمانی مشخصی است که عدم رعایت آن ها می تواند منجر به پیچیدگی های حقوقی و لزوم شروع مجدد بخشی از مراحل شود.

مدت اعتبار احکام و گواهی ها

طبق قانون، احکام و گواهی های صادره از دادگاه برای ثبت طلاق دارای اعتبار محدودی هستند:

• گواهی عدم امکان سازش: در مواردی که طلاق به صورت توافقی یا از طرف مرد باشد، گواهی عدم امکان سازش صادر می شود. این گواهی از تاریخ قطعیت (یعنی زمانی که دیگر قابلیت تجدیدنظر یا فرجام خواهی ندارد) سه ماه اعتبار دارد.
• حکم طلاق: در مواردی که طلاق از طرف زن باشد (مانند طلاق بر اساس شروط ضمن عقد یا عسر و حرج)، حکم طلاق صادر می شود. اعتبار این حکم از تاریخ قطعیت آن، شش ماه است.

اگر زوجین در این بازه زمانی مشخص به دفترخانه مراجعه نکرده و طلاق را ثبت نکنند، حکم یا گواهی صادره از اعتبار ساقط شده و برای ثبت طلاق، باید مجدداً مراحل دادگاهی را طی و حکم یا گواهی جدیدی اخذ کنند.

نحوه برخورد سردفتر در صورت عدم حضور یکی از زوجین

در برخی موارد، ممکن است یکی از زوجین پس از صدور حکم یا گواهی طلاق، از حضور در دفترخانه برای ثبت رسمی طلاق خودداری کند. قانون حمایت خانواده در ماده ۳۳ برای این شرایط تمهیداتی اندیشیده است:

مدت اعتبار حکم طلاق شش ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی است. هرگاه حکم طلاق از سوی زوجه به دفتر رسمی ازدواج و طلاق تسلیم شود، در صورتی که زوج ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ مراتب در دفترخانه حاضر نشود، سردفتر به زوجین ابلاغ می کند برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفترخانه حاضر شوند. در صورت عدم حضور زوج و عدم اعلام عذر از سوی وی یا امتناع او از اجرای صیغه، صیغه طلاق جاری و ثبت می شود و مراتب به زوج ابلاغ می گردد. در صورت اعلام عذر از سوی زوج، یک نوبت دیگر به ترتیب مذکور از طرفین دعوت به عمل می آید.

این بدان معناست که سردفتر در صورت عدم حضور یکی از زوجین، می تواند با ارسال اظهارنامه و دعوت رسمی، فرصت هایی را برای حضور فراهم آورد. در نهایت و با رعایت تشریفات قانونی، در صورت عدم حضور و امتناع، سردفتر با استناد به حکم دادگاه و بدون نیاز به حضور طرف ممتنع، صیغه طلاق را جاری و آن را ثبت می کند. این قاعده به ویژه در طلاق های غیرتوافقی کاربرد دارد و مانع از معطل ماندن ثبت طلاق به دلیل همکاری نکردن یکی از طرفین می شود.

وضعیت مهر طلاق در شناسنامه و امکان حذف نام همسر سابق

پس از ثبت رسمی طلاق، شناسنامه هر دو زوج دارای مهر طلاق می شود. این مهر، نشان دهنده تغییر وضعیت تأهل فرد است و در واقع بخشی از سوابق احوال شخصیه او محسوب می شود. اما این سوال مطرح است که آیا طلاق در شناسنامه جدید نیز ثبت می شود و آیا امکان حذف نام همسر سابق از شناسنامه وجود دارد؟

آیا طلاق در شناسنامه جدید ثبت می شود؟

به طور کلی، بله. قاعده بر این است که تمامی وقایع حیاتی و احوال شخصیه افراد، از جمله تولد، ازدواج، طلاق، فوت و تغییرات نام و نام خانوادگی، به صورت دائمی در سوابق ثبت احوال کشور ثبت می شوند. حتی اگر فردی پس از طلاق اقدام به تعویض شناسنامه کند، اطلاعات مربوط به طلاق در شناسنامه جدید نیز درج خواهد شد. هدف از این کار، حفظ سوابق و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده یا ابهام در وضعیت تأهل افراد است.

امکان حذف نام همسر سابق از شناسنامه

با این حال، در موارد خاص و تحت شرایط مشخصی، امکان حذف نام همسر سابق از شناسنامه وجود دارد. این موارد به شرح زیر است:

1. طلاق در دوران عقد و باکره بودن زوجه: اگر طلاق در دوران عقد (قبل از نزدیکی) اتفاق افتاده باشد و زوجه همچنان باکره باشد، می تواند با ارائه مدارک لازم به اداره ثبت احوال، درخواست حذف نام همسر سابق را از شناسنامه خود بدهد.
   • مدارک مورد نیاز:
     • گواهی بکارت صادره از پزشکی قانونی که تأیید کند رابطه زناشویی برقرار نشده است.
     • اصل سند طلاق و حکم طلاق.
     • اصل شناسنامه و کارت ملی.
     • نامه معرفی از دادگاه (در برخی موارد).
2. ازدواج مجدد زوجه: در صورتی که زوجه پس از طلاق، مجدداً ازدواج دائم کند، می تواند با ارائه سند ازدواج جدید و اطلاع همسر جدید خود از طلاق قبلی، برای حذف نام همسر سابق از شناسنامه خود اقدام کند. نام همسر جدید در شناسنامه درج خواهد شد.
   • مدارک مورد نیاز:
     • سند طلاق.
     • سند ازدواج جدید.
     • اصل شناسنامه و کارت ملی.
3. ازدواج مجدد زوج: مرد نیز در صورت ازدواج مجدد پس از طلاق، می تواند برای حذف نام همسر سابق از شناسنامه خود اقدام نماید. این مورد نیازمند اطلاع رسانی و ثبت ازدواج جدید است.

تأکید بر نکته مهم: حذف نام از شناسنامه به معنای پاک شدن اطلاعات از سوابق ثبت احوال نیست. تمامی اطلاعات مربوط به ازدواج ها و طلاق های پیشین فرد، به صورت دائمی در پایگاه داده های ثبت احوال کشور باقی می ماند و در هر زمان قابل استعلام است. این اقدام صرفاً برای تسهیل در امور اجتماعی و روانی افراد و جلوگیری از مشکلات احتمالی در روابط بعدی آن ها صورت می گیرد. تصمیم برای حذف نام همسر سابق، علاوه بر جنبه های قانونی، دارای ملاحظات روانشناختی و اجتماعی نیز هست که باید پیش از اقدام، به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

ثبت طلاق های خاص در شناسنامه (رجعی، بائن، غیابی)

انواع مختلف طلاق، هر یک دارای احکام و شرایط خاصی برای ثبت در شناسنامه هستند که تفاوت هایی با طلاق های عادی دارند.

۱. طلاق رجعی

طلاق رجعی، نوعی از طلاق است که در آن مرد در طول مدت عده (حدود سه ماه و ده روز برای زنانی که عادت ماهانه می شوند) می تواند بدون نیاز به عقد جدید به همسر خود رجوع کند و رابطه زوجیت از سر گرفته شود. در این نوع طلاق، شرایط ثبت در شناسنامه به دلیل امکان رجوع مرد، متفاوت است:

• ثبت اولیه به صورت صورتجلسه موقت: در ابتدای جاری شدن صیغه طلاق رجعی در دفترخانه، این واقعه در شناسنامه به صورت موقت و تنها به شکل یک صورتجلسه درج می شود و مهر طلاق دائمی بلافاصله ثبت نمی گردد.
• ثبت نهایی در شناسنامه پس از اتمام عده: اگر مرد در طول مدت عده به همسر خود رجوع نکند، پس از پایان عده، طلاق رجعی قطعیت یافته و در این صورت، مهر طلاق به صورت نهایی در شناسنامه زن و مرد ثبت می شود.
• نکات حقوقی مربوط به مرد در ایام عده: در ایام عده طلاق رجعی، مرد از نظر شرعی و قانونی نمی تواند با زن دیگری ازدواج کند؛ چرا که رابطه زوجیت به طور کامل پایان نیافته است.

۲. طلاق بائن

طلاق بائن، طلاقی است که در آن مرد حق رجوع به زن در مدت عده را ندارد. این نوع طلاق بلافاصله پس از جاری شدن صیغه و قطعیت حکم دادگاه، به صورت قطعی در شناسنامه زوجین ثبت می شود. نمونه هایی از طلاق بائن شامل طلاق خلع و مبارات (که زن در ازای بخشیدن مالی به مرد، طلاق می گیرد)، طلاق قبل از نزدیکی، طلاق زن یائسه و طلاق سوم (پس از دو طلاق رجعی و دو رجوع) است.

۳. طلاق غیابی

طلاق غیابی زمانی اتفاق می افتد که یکی از زوجین در جلسات دادگاه و یا هنگام جاری شدن صیغه طلاق در دفترخانه، حضور نداشته باشد و از طریق وکیل نیز لایحه یا دفاعیه ای ارائه نکرده باشد. مراحل ثبت طلاق غیابی در شناسنامه تا حد زیادی مشابه طلاق حضوری است، اما دارای ملاحظات خاصی است:

• صدور حکم غیابی: پس از طی مراحل دادگاهی و احراز عدم حضور و اطلاع رسانی قانونی، دادگاه حکم طلاق را به صورت غیابی صادر می کند.
• مراحل ثبت در دفترخانه: پس از صدور حکم غیابی و قطعیت آن، متقاضی طلاق (معمولاً زن)، با ارائه حکم به دفترخانه، می تواند فرآیند ثبت را آغاز کند. سردفتر با رعایت مقررات مربوط به ابلاغ و در صورت لزوم، با ارسال اظهارنامه، اقدام به جاری کردن صیغه و ثبت طلاق در شناسنامه متقاضی می کند.
• نحوه اطلاع فرد غایب: فرد غایب ممکن است از ثبت طلاق خود بی خبر باشد. این افراد می توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال و درخواست استعلام، از وضعیت تأهل خود مطلع شوند و سپس برای ثبت طلاق در شناسنامه خود اقدام نمایند.

هزینه های مرتبط با فرآیند ثبت طلاق در شناسنامه و دفترخانه

فرآیند طلاق و ثبت آن در شناسنامه، شامل چندین مرحله است که هر یک هزینه های خاص خود را دارد. آگاهی از این هزینه ها برای برنامه ریزی مالی و جلوگیری از غافلگیری های احتمالی ضروری است. این هزینه ها به طور کلی به دو دسته عمده تقسیم می شوند: هزینه های دادگاهی و هزینه های دفترخانه.

۱. هزینه های دادگاهی

این دسته از هزینه ها مربوط به مراحل قضایی و اداری پیش از مراجعه به دفترخانه است:

• هزینه ثبت دادخواست طلاق: شامل هزینه های دادرسی که بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضائیه دریافت می شود و بسته به نوع دادخواست (توافقی، از طرف زن، از طرف مرد) ممکن است کمی متفاوت باشد.
• هزینه های مشاوره اجباری: مشاوره در مراکز بهزیستی یا مشاوران معتمد دادگستری که پیش شرط طلاق است، دارای هزینه است. این هزینه ها توسط زوجین یا یکی از آن ها پرداخت می شود.
• هزینه های داوری: در برخی موارد که دادگاه ارجاع به داوری را لازم بداند، حق الزحمه داوران نیز باید پرداخت شود.
• هزینه های جانبی: شامل هزینه های مربوط به کپی مدارک، تمبر باطل کردن اوراق قضایی، و در صورت نیاز، هزینه های کارشناسی (مانند ارزیابی اموال یا گواهی پزشکی قانونی).
• حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده): اگر زوجین یا یکی از آن ها از وکیل استفاده کنند، حق الوکاله وکیل نیز به این هزینه ها اضافه می شود که بسته به توافق با وکیل و پیچیدگی پرونده متغیر است.

۲. هزینه های دفترخانه

این هزینه ها مربوط به مرحله نهایی ثبت طلاق در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق است:

• هزینه ثبت واقعه طلاق: این مبلغ بر اساس تعرفه های رسمی که هر ساله توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اعلام می شود، دریافت می گردد. این تعرفه ها شامل خدماتی مانند جاری شدن صیغه طلاق، ثبت در دفاتر رسمی، و درج مهر طلاق در شناسنامه است.
• هزینه صدور سند طلاق: برای تهیه و صدور دو نسخه سند طلاق (یکی برای زن و دیگری برای مرد) نیز مبلغی به عنوان تعرفه اخذ می شود.
• هزینه های متفرقه دفتری: ممکن است شامل هزینه های جزئی برای کپی برداری، بایگانی و سایر خدمات اداری دفترخانه باشد.

نکته مهم: عموماً هزینه های مربوط به ثبت طلاق در دفترخانه به عهده مرد است، مگر اینکه در طلاق توافقی یا از طریق وکیل در طلاق از طرف زن، توافق دیگری صورت گرفته باشد. توصیه می شود پیش از شروع فرآیند، از تعرفه های به روز کلیه مراجع ذی صلاح اطلاع حاصل شود.

---

سوالات متداول

آیا عدم ثبت طلاق در شناسنامه برای زن هم مجازات دارد؟

خیر، بر اساس ماده 49 قانون حمایت خانواده، مجازات عدم ثبت طلاق تنها برای مرد پیش بینی شده است. این تکلیف قانونی متوجه مرد است.

اگر شناسنامه را گم کنم و طلاق در آن ثبت نشده باشد، چه می شود؟

اگر طلاق به صورت رسمی در دفترخانه ثبت شده باشد اما شما شناسنامه خود را گم کرده باشید و طلاق در آن درج نشده باشد، اطلاعات شما در سازمان ثبت احوال موجود است. با درخواست شناسنامه جدید، طلاق ثبت شده در آن درج خواهد شد. اما اگر طلاق اساساً در دفترخانه ثبت نشده باشد، واقعه طلاق به صورت رسمی وجود ندارد و باید مراحل قانونی ثبت را طی کنید. در غیر این صورت، از نظر قانون همچنان متأهل محسوب می شوید و مرد نیز مشمول مجازات خواهد بود.

چگونه می توانم از ثبت طلاق همسر سابقم (در صورتی که اطلاعی ندارم) استعلام بگیرم؟

برای استعلام ثبت طلاق، می توانید با مراجعه به اداره ثبت احوال و ارائه مدارک شناسایی خود (و در صورت لزوم، حکم دادگاه)، درخواست استعلام دهید. در برخی موارد خاص و با دلایل موجه قانونی، امکان استعلام وضعیت تأهل افراد از مراجع قضایی نیز وجود دارد.

آیا برای ثبت طلاق توافقی هم نیاز به حضور هر دو طرف در دفترخانه است؟

بله، در طلاق توافقی، حضور هر دو زوج یا وکلای قانونی آن ها در دفترخانه برای جاری شدن صیغه طلاق و امضای اسناد مربوطه الزامی است. این حضور برای تأیید توافقات و تکمیل فرآیند رسمی طلاق ضروری است.

اگر مرد در زمان عده رجوع کند، آیا باز هم طلاق در شناسنامه ثبت می شود؟

خیر، در طلاق رجعی، اگر مرد در طول مدت عده به همسر خود رجوع کند، رابطه زوجیت از سر گرفته شده و طلاق باطل می شود. در این صورت، واقعه طلاق در شناسنامه به صورت نهایی ثبت نخواهد شد و صورتجلسه موقت نیز بی اعتبار می گردد.

نتیجه گیری

ثبت طلاق در شناسنامه، فرآیندی پیچیده و دارای ابعاد حقوقی و اجتماعی متعددی است که پس از مراحل دادگاهی، به رسمیت بخشیدن جدایی زوجین کمک می کند. این اقدام، صرف نظر از جنبه شرعی، یک الزام قانونی برای حفظ نظم عمومی و شفافیت در احوال شخصیه افراد محسوب می شود. عدم ثبت رسمی طلاق، به ویژه برای مردان، می تواند منجر به مجازات های قانونی از جمله جزای نقدی و حبس تعزیری شود.

آگاهی از مراحل گام به گام اخذ حکم طلاق از دادگاه، جمع آوری مدارک لازم، حضور در دفترخانه و جاری شدن صیغه طلاق، برای تمامی افراد درگیر با این موضوع ضروری است. همچنین، شناخت دقیق انواع طلاق (رجعی، بائن، غیابی) و تفاوت آن ها در فرآیند ثبت شناسنامه، از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، گرچه امکان حذف نام همسر سابق از شناسنامه در شرایط خاصی مانند باکره بودن زوجه در دوران عقد یا ازدواج مجدد وجود دارد، اما باید توجه داشت که این اطلاعات همواره در سوابق ثبت احوال کشور باقی خواهند ماند. توصیه می شود برای طی کردن این فرآیند با حداقل چالش و اطمینان از رعایت تمامی جوانب قانونی، از مشاوره با وکلای متخصص در امور خانواده بهره مند شوید.