عیب یابی مشعل , دیگ, پمپ, منبع آب گرم و تعمیرات موتورخانه شوفاژ

روش های عیب یابی و تعمیر موتورخانه شوفاژ مرکزی

برای عیب یابی و تعمیرات موتورخانه شوفاژ مرکزی بایستی اصول عملکرد شوفاژ موتورخانه را بدانیم. کارکرد شوفاژخانه ها عموما از یک فرمول ثابت و استاندارد پیروی کرده که این مساله در هنگام تعمیر موتورخانه شوفاژ مد نظر قرار بگیرد.

اصول عملکرد موتورخانه شوفاژ

موتورخانه شوفاژ یکی از مهم ترین سیستم های گرمایشی ساختمان ها است و دو وظیفه اصلی دارد. کارکرد اول این است که با استفاده از گرمای تولیدی توسط یک منبع آب را گرم کرده و از طریق لوله ها به نقاط مختلف ساختمان توزیع می کند. این وظیفه در تمام طول سال توسط موتورخانه شوفاژ انجام میشود. 

کارایی دوم موتورخانه این است که آب داغ مدار گرمایش را تامین کرده و در فصول سرد سال با تنظیمات انجام شده رادیاتور, گرمایش از کف, فن کویل, داکت اسپلیت و یا دیگر تبادل کننده های گرمایش را گرم کرده و از این طریق کار گرمایش محیط را نیز انجام میدهد. 

سرد شدن آب مصرفی, خاموش شدن مشعل, پمپ و نشتی از لوله و مخازن و پمپ ها از جمله خرابی های رایج هستند که در هنگام عیب یابی و تعمیر موتورخانه مدظر قرار بگیرند.

برای استعلام قیمت لوازم موتورخانه و تاسیسات به فروشگاه لوله و اتصالات و تاسیسات پایپ بازار و برای برآورد قیمت و دستمزد تعمیرات و سرویس شوفاژخانه به وبسایت تاسیسات تهران پایپر مراجعه نمایید.

این سیستم شامل چند بخش اصلی است :

1-مشعل 

2-دیگ یا بویلر شوفاژ

3-منبع آب گرم یا مبدل حرارتی

4-سیستم توزیع حرارت شامل کلکتور و لوله های موتورخانه

5-پمپ های سیرکولاتور شامل پمپ سیرکولاسیون شوفاژ و آب گرم مصرفی

6-البته به غیر از این لوازم اصلی, منبع انبساط , شیر فلکه ها, ترموستات, تابلو برق, لوله گاز و دیگر قطعات ریز و درشت نیز برای بهبود کیفیت و کنترل موتورخانه نصب میشوند.

7-معمولا مخزن ذخیره آب, پمپ های آبرسانی و بوستر پمپ ها نیز در بخش از موتورخانه نصب میشوند.

طرز کار موتورخانه

تولید آتش در مشعل: مشعل با استفاده از سوخت های رایج مانند گاز و گازوییل در داخل دیگ تولید آتش میکند.

تولید گرما در دیگ : در دیگ یا بویلر آب با استفاده از گرمای مشعل داغ می شود.

پمپاژ آب : پمپ ها آب گرم را به سمت سیستم لوله کشی هدایت می کنند.

توزیع حرارت : رادیاتورها یا فن کوئل ها حرارت آب را به محیط انتقال می دهند.

اجزای اصلی موتورخانه شوفاژ

دیگ یا بویلر

دیگ آب را تا دمای مورد نیاز گرم می کند. دیگ ها معمولاً به دو نوع فولادی و چدنی تقسیم می شوند. دیگ ها قطعات بزرگ فلزی هستند که یک ورودی و یک خروجی هستند. در داخل دیگ آتش بزرگی شعله ور بوده و در جداره های داخلی دیگ آب ورودی که دمای نسبتا کمی دارد, تبدیل به آب داغ میشود. دمای آب خروجی معمولا بین 50 تا 80 درجه سانتیگراد بسته به تنظیمات روی ترمستات است.

آب ورودی به دیگ از کلکتور برگشت پمپاژ شده و آب خروجی آن به داخل کلکتور رفت میشود. آب داخل دیگ یک آب غیر بهداشتی بوده و از کلکتور به واحدهای مختلف توزیع شده و از طرفی برای تولید آب گرم مصرفی بهداشتی به سمت منبع آب گرم یا مبدل حرارتی حرکت میکند.

این سیکل دایما در حال تکرار است.

مشعل

مشعل وظیفه احتراق سوخت و ایجاد شعله را دارد. تنظیم صحیح مشعل باعث افزایش بازدهی و کاهش مصرف سوخت می شود. کنترل روشن و خاموش شدن مشعل توسط قطعه ای به نام رله کنترل انجام شده و بسته به نوع مشعل از رله های گازی و گازوییلی در آن استفاده میشود.

دمای عملکرد مشعل توسط ترموستات داخل دیگ کنترل میشود. وقتی که درجه حرارت آب داخل دیگ به درجه تنظیم شده برسد, از دیگ به سیگنال الکتریکی توسط ترموستات مستغرق به مشعل ارسال شده و مشعل خاموش میشود.

بعد از چند دقیقه که مجددا آب داخل دیگ درجه حرارت کمتری پیدا میکند, ترموستات یک نشانه به مشعل ارسال کرده و مشعل روشن میشود. این کنترل دما برای کاهش مصرف سوخت و محافظت از دیگ و دیگر تجهیزات موتورخانه بر اثر بالا رفتن بی رویه درجه حرارت لازم و ضروری است.

پمپ ها

پمپ ها آب گرم را به لوله ها منتقل می کنند. استفاده از پمپ های مناسب با فشار کافی برای عملکرد صحیح سیستم ضروری است. معمولا در کلکتور برگشت یک پمپ سیرکولاتور برای بهبود سرعت گردش نصب میشود. این پمپ آب موجود در سیکل گرمایشی را از کلکتور برگشت به داخل دیگ پمپاژ میکند. این پمپ معمولا در روزهای سرد سال و وضعیت زمستانی موتورخانه در حال کار است.

این پمپها دارای دو مدل دو تکه با واسطه و مدل دیگر یک تکه شفت مستقیم بدون واسطه هستند.

یک پمپ دیگر نیز برای تسریع در چرخش آب گرم مصرفی در مسیر لوله برگشت به مخزن آب گرم نصب میشود.

لوله کشی

لوله ها نقش انتقال آب گرم را به رادیاتورها یا فن کوئل ها ایفا می کنند. لوله کشی موتورخانه از دیگ آغاز شده و بعد از ساخت کلکتور یک لوله کشی بنا بر تعداد انشعابات به سمت واحدها حرکت میکند.

در شوفاژخانه ها دو کلکتور وجود دارد. اولی کلکتور رفت است که آب داغ را از دیگ دریافت کرده و به سمت واحدهای مختلف توزیع کرده و دومی کلکتور برگشت است که وظیفه جمع آوری آب شوفاژ و انتقال آن به دیگ برای داغ شدن مجدد را دارد.

یک لوله از روی کلکتور به سمت منبع آب گرم یا مبدل حرکت کرده و یک خروجی از منبع آب گرم به کلکتور برگشت متصل میشود.

یک لوله رفت و برگشت نیز از روی کلکتور به سمت منبع انبساط اجرا میشود.

منبع انبساط 

سیستم گرمایشی شوفاژ یک سیستم بسته است. به همین دلیل برای کنترل انبساط و انقباض احتمالی یک منبع انبساط در پشت بام یا داخل موتورخانه تعببیه میشود. استفاده از منبع انبساط باز که در پشت بام قرار میگیرد به دلیل کیفیت آن رایج تر است.

در مواردی که حجم آب موجود در سیستم شوفاژ افزایش پیدا میکند, آب از طریق لوله انبساط نصب شده بر روی کلکتور به سمت مخزن انبساط حرکت میکند. 

در مواردی که آب از لوله یا رادیاتورها نشتی میکند, میزان آب سیستم کاهش پیدا کرده و منبع انبساط این آب کسر شده از سیستم را جبران میکند.

منبع انبساط یک لوله رفت و برگشت متصل به کلکتور رفت و برگشت موتورخانه داشته و یک لوله پرکن نیز به منبع انبساط وصل میشود. میزان آب داخل منبع انبساط توسط یک شیر شناور کنترل شده و در صورت کاهش سطح آب منبع, شیر شناور باز شده و در صورت کاهش احتمالی آب را به سیستم تزریق میکند.

تجهیزات کنترلی

مانند ترموستات و کنترلرها این تجهیزات برای تنظیم دما و جلوگیری از مصرف بی رویه سوخت استفاده می شوند.

مشکلات رایج موتورخانه شوفاژ و عیب یابی

عدم گرمایش کافی

• علت : کاهش فشار آب مصرفی رسوب گرفتگی در منبع کویل دار, مخزن دوجداره, خرابی پمپ برگشت و جرم گرفتگی در لوله ها یا دیگ عملکرد نادرست مشعل.
• راه حل : بررسی فشار سیستم شستشوی لوله ها و دیگ, اسید شویی منبع کویل دار یا شستشوی منبع دوجداره.

صدای زیاد پمپ

• علت : خرابی واسطه پمپ, شکستگی کوپلینگ و پروانه
• راه حل : تعمیر واسطه, تعویض کوپلینگ پمپ یا پروانه

مصرف زیاد سوخت

• علت : کثیف بودن مشعل یا تنظیم نبودن آن.
• راه حل : سرویس مشعل و تمیز کردن اجزای داخلی.

نشت آب از سیستم

• علت : ترکیدگی لوله یا خرابی اتصالات.
• راه حل : تعویض یا تعمیر لوله ها و اتصالات.

نشتی از منبع دوجداره یا کویل دار

به صورت اصولی در چنین مواردی بایستی کل منبع تعویض شود, اما به دلیل اینکه تهیه و نصب مخزن موتورخانه ممکن است, مدت زمانی زیادی طول کشیده و موجب خرابی موتورخانه شود. اما برای رفع سریع این مشکل و تعمیرات موتورخانه به صورت موقتی میتوان با استفاده از جوشکاری منبع دوجداره مشکل را رفع نمود.

سرریز شدن آب از منبع انبساط

معمولا این مشکل در زمانی به وجود می آید که شناور منبع انبساط خراب شده و یا اینکه جداره داخلی مخزن دجداره و یا کویل منبع کویل دار سوراخ شده است, به وجود می آید.

هزینه سرویس موتورخانه

هزینه سرویس موتورخانه بستگی به نوع خدمات دارد. در حال حاضر یعنی زمستان سال 1403 دستمزد سرویس و تعمیرات موتورخانه در کمترین حالت 1 میلیون تومان بابت تغییر فصل و راه اندازی عادی بوده و در بیشترین حالت شاید به چندین میلیون تومان برسد.

به عنوان مثال اجرت تعویض پره دیگ شوفاژ 8 تا 12 میلیون تومان, هزینه تعویض دیگ 10 تا 15 میلیون تومان؛ هزینه تعویض منبع دو جداره بین 7 تا 10 میلیون تومان, اجرت تعویض واسطه پمپ شوفاژ حدودا یک میلیون تومان؛ اجرت تعویض منبع انبساط بین 1 تا 1/5 میلیون تومان, جوشکاری منبع دوجداره قیمت نداشته و بستگی به میزان جوشکاری بین 2 تا 4 میلیون تومان, هزینه سرویس مشعل گازی بین 2 تا 4 میلیون تومان بدون لوازم, هزینه تعمیرات پمپ شوفاژخانه بین 2 تا 6 میلیون تومان, قیمت کلکتور موتورخانه بین 15 تا 30 میلیون تومان شامل ساخت یا تعمیرات با لوازم مربوطه است.

کاربردهای صنعتی موتورخانه شوفاژ

• صنایع غذایی : برای تولید بخار یا آب گرم در فرآیندهای تولید.
• کارخانه های شیمیایی : به منظور کنترل دما در واکنش های شیمیایی.
• ساختمان های اداری و تجاری : تأمین گرمایش مرکزی.

مثال های عملی از کاربرد موتورخانه شوفاژ

1. ساختمان های بلند : به دلیل نیاز به فشار بالا از پمپ های چندمرحله ای استفاده می شود.
2. گلخانه ها : سیستم های موتورخانه ای گرما را برای رشد گیاهان فراهم می کنند.
3. کارگاه ها و کارخانجات : برای گرمایش محیط و تأمین انرژی برای دستگاه ها.

تکنولوژی های پیشرفته و استانداردهای بین المللی

فناوری های نوین

• استفاده از دیگ های چگالشی : این دیگ ها راندمان بالایی دارند و مصرف سوخت را کاهش می دهند.
• کنترل هوشمند موتورخانه : با استفاده از ترموستات های پیشرفته و سیستم های IoT.

استانداردهای مهم

• ASHRAE ۹۰.۱ : استاندارد برای طراحی سیستم های گرمایشی با بازدهی بالا.
• EN ۳۰۳ : استاندارد مربوط به دیگ های گرمایشی.

جدول مشکلات رایج و راه حل ها

مشکل	علت	راه حل پیشنهادی
عدم گرمایش کافی	رسوب در دیگ یا لوله ها	شستشوی سیستم
صدای غیرعادی پمپ	خرابی یاتاقان ها یا کثیفی	تعمیر یا تعویض پمپ
نشت آب	خرابی اتصالات یا لوله ها	تعویض بخش معیوب
افزایش مصرف سوخت	تنظیم نبودن مشعل	سرویس و تنظیم مشعل

نکات فنی مهم

1. رسوب زدایی منظم : برای جلوگیری از کاهش راندمان سیستم.
2. بررسی فشار سیستم : فشار پایین باعث کاهش عملکرد گرمایشی می شود.
3. عایق کاری لوله ها : برای جلوگیری از اتلاف حرارت.

تجربه شخصی

سال گذشته برای خانه خود یک سیستم موتورخانه ای نصب کردم. در ابتدا مشکل مصرف زیاد سوخت داشتیم اما پس از تنظیم مشعل و عایق کاری لوله ها مصرف سوخت به طور چشمگیری کاهش یافت. توصیه من این است که همیشه سرویس های دوره ای را جدی بگیرید.

نتیجه گیری

موتورخانه شوفاژ یک سیستم گرمایشی کارآمد برای ساختمان ها و صنایع مختلف است. با نگهداری صحیح و استفاده از تجهیزات با کیفیت می توان کارایی این سیستم را به حداکثر رساند.

پرسش و پاسخ

آیا موتورخانه شوفاژ برای خانه های کوچک مناسب است؟

بله اما برای خانه های کوچک سیستم های پکیج دیواری معمولاً اقتصادی تر هستند.

هر چند وقت یکبار باید موتورخانه شوفاژ را سرویس کنیم؟

هر ۶ ماه یکبار سرویس کامل توصیه می شود.

چگونه می توان راندمان موتورخانه را افزایش داد؟

با استفاده از دیگ های چگالشی تنظیم دقیق مشعل و عایق کاری مناسب لوله ها.