مهریه چقدر به زن تعلق میگیرد؟

میزان مهریه ای که به زن تعلق می گیرد، بر اساس عقدنامه نکاح، نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) و قوانین جاری کشور تعیین می شود. قانون حمایت خانواده مصوب 1391، به ویژه ماده 22 آن، چارچوب مطالبه مهریه را مشخص کرده است که طبق آن تا 110 سکه تمام بهار آزادی مشمول ضمانت اجرای خاص (مانند حبس در صورت عدم اثبات اعسار) است و مازاد بر آن منوط به اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه خواهد بود.

مهریه یکی از ارکان مهم و کهن در بنیان خانواده و عقد نکاح در فرهنگ و نظام حقوقی ایران است که پشتوانه مالی و نشانه ای از صداقت و علاقه مرد به زن تلقی می شود. با گذشت زمان و پیچیدگی های روزافزون روابط اجتماعی و تحولات اقتصادی، مسائل پیرامون مهریه، از جمله میزان و نحوه مطالبه آن، به موضوعی چالش برانگیز و نیازمند آگاهی دقیق تبدیل شده است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و به روز، به بررسی ابعاد مختلف مهریه، از مفهوم و انواع آن تا آخرین قوانین و رویه های قضایی (با در نظر گرفتن شرایط تا سال 1404) می پردازد تا مسیر مطالبه مهریه و حقوق مرتبط با آن برای زنان و مردان روشن شود.

مهریه چیست؟ از مفهوم تا انواع آن در قانون مدنی

مهریه، که در لغت از ریشه مهر و صداق (به معنای راستی و صداقت) گرفته شده است، در اصطلاح فقهی و حقوقی به مالی اطلاق می شود که زوج در زمان عقد نکاح، تعهد به پرداخت آن به زوجه می نماید. این مال می تواند به صورت نقد، سکه، طلا، ملک یا هر مال معین و قابل تملک دیگری باشد که دارای ارزش مالی باشد و مشروعیت آن مورد تایید قانون قرار گرفته باشد.

فلسفه وجودی مهریه از دیرباز، علاوه بر جنبه پشتوانه مالی برای زن، به عنوان نمادی از تعهد و صداقت مرد در تشکیل خانواده و همچنین تأمین امنیت خاطر و استقلال نسبی مالی زن در طول زندگی مشترک و پس از آن، مورد تأکید بوده است.

انواع مهریه در قانون مدنی

قانون مدنی ایران، در مواد 1078 تا 1101، سه نوع اصلی مهریه را تعریف کرده است که هر کدام شرایط و احکام خاص خود را دارند:

1. مهرالمسمی: این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه است که در زمان عقد نکاح با توافق کامل و رضایت زوجین، مقدار و نوع آن مشخص و در سند ازدواج ثبت می شود. مهرالمسمی مالی معین و مشخص است که از ابتدا بر ذمه زوج قرار می گیرد و زوج ملزم به پرداخت آن است.
2. مهرالمثل: مهرالمثل در صورتی به زن تعلق می گیرد که در عقد نکاح، مهریه تعیین نشده باشد یا اگر مهریه تعیین شده، به دلایل قانونی باطل باشد (مانند عدم مشروعیت مال). در چنین حالتی، پس از وقوع نزدیکی بین زوجین، دادگاه با توجه به وضعیت اجتماعی، خانوادگی، تحصیلات، سن و موقعیت زن (همانند مهریه ای که برای زنان هم شأن او تعیین می شود)، میزان مهرالمثل را تعیین و زوج را به پرداخت آن محکوم می کند.
3. مهرالمتعه: این نوع مهریه زمانی مطرح می شود که در عقد نکاح مهریه ای تعیین نشده باشد و طلاق قبل از وقوع نزدیکی رخ دهد. در این شرایط، مرد مکلف است مالی به زن بپردازد که میزان آن با در نظر گرفتن وضعیت مالی خود مرد (نه زن) توسط دادگاه تعیین می شود. هدف از مهرالمتعه، جبران خلاء ناشی از عدم تعیین مهریه و حمایت از زن در شرایط جدایی قبل از آغاز واقعی زندگی مشترک است.

تفاوت های کلیدی: مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

نحوه مطالبه و وصول مهریه به یکی از مهم ترین جزئیات ثبت شده در عقدنامه بستگی دارد: اینکه مهریه عندالمطالبه باشد یا عندالاستطاعه. این دو اصطلاح، تفاوت های حقوقی و اجرایی قابل توجهی دارند که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف عقد ضروری است.

مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه، همانطور که از نامش پیداست، به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، حق مطالبه و دریافت آن را دارد. در این حالت، به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند آن را طلب کند. مرد نیز مکلف است بلافاصله پس از مطالبه زن، مهریه را پرداخت نماید.

• مفهوم: عندالمطالبه یعنی به محض درخواست. این نوع مهریه، حق مسلم زن است که مطالبه آن نیازی به اثبات هیچ شرط یا توانایی مالی مرد ندارد.
• حق زن: زن می تواند در هر مرحله ای از زندگی مشترک (چه قصد ادامه زندگی داشته باشد و چه قصد جدایی)، مهریه عندالمطالبه خود را طلب کند.
• تکلیف مرد: مرد موظف به پرداخت مهریه است. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، اقدام به مطالبه و توقیف اموال وی نماید.
• اثرات حقوقی و اجرایی: بار اثبات عدم تمکن مالی برای پرداخت مهریه عندالمطالبه بر عهده مرد است (دادخواست اعسار). در غیر این صورت، در حدود 110 سکه (طبق قانون حمایت خانواده)، ضمانت اجرایی مانند امکان حبس برای مرد وجود دارد.

مهریه عندالاستطاعه

در مقابل مهریه عندالمطالبه، مهریه عندالاستطاعه به معنای مهریه ای است که پرداخت آن مشروط به توانایی مالی مرد است. در این نوع مهریه، تا زمانی که مرد تمکن مالی برای پرداخت نداشته باشد، زن نمی تواند او را مجبور به پرداخت کند.

• مفهوم: عندالاستطاعه یعنی مشروط به توانایی مالی. این شرط باید صراحتاً در عقدنامه ذکر شود.
• بار اثبات: در مهریه عندالاستطاعه، بار اثبات تمکن مالی مرد بر عهده زن است. یعنی زن باید در دادگاه ثابت کند که شوهرش توانایی پرداخت مهریه را دارد.
• تفاوت های عملی در فرآیند مطالبه: مطالبه مهریه عندالاستطاعه معمولاً طولانی تر و پیچیده تر است، زیرا نیازمند ارائه مدارک و شواهد برای اثبات تمکن مالی مرد توسط زن است. تا زمانی که این تمکن ثابت نشود، زن نمی تواند مرد را به پرداخت مجبور کند و از ضمانت اجرایی حبس نیز خبری نخواهد بود.

تفاوت اصلی بین مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در بار اثبات تمکن مالی و ضمانت اجرای عدم پرداخت است؛ در عندالمطالبه بار اثبات اعسار با مرد است و در عندالاستطاعه بار اثبات تمکن با زن.

انتخاب نوع مهریه، تصمیمی مهم در زمان عقد است که می تواند تأثیرات حقوقی بلندمدتی داشته باشد. درک دقیق این تفاوت ها به زوجین کمک می کند تا با آگاهی کامل تری نسبت به حقوق و تعهدات خود اقدام نمایند.

سقف مهریه و میزان قابل اجرا در قانون: بررسی دقیق 110 سکه و مازاد آن (آپدیت 1404)

یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین مسائل در خصوص مهریه، سقف و میزان قابل اجرای آن در قوانین کشور است. با وجود اینکه در سند ازدواج ممکن است هر میزان مهریه تعیین شود، اما ضمانت های اجرایی قانونی برای مطالبه و وصول آن، محدودیت هایی دارد که در ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 به آن اشاره شده است. این ماده در واقع نقطه عطف تغییر رویه قضایی در مورد مهریه بود و درک صحیح آن برای تمامی ذینفعان حیاتی است.

تبیین ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب 1391

ماده 22 قانون حمایت خانواده به صراحت بیان می دارد: هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (2) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. این ماده، مهریه را به دو بخش تقسیم می کند که هر بخش ضمانت اجرایی متفاوتی دارد:

مهریه تا 110 سکه (یا معادل آن)

این بخش از مهریه از ضمانت اجرایی قوی تری برخوردار است. در صورتی که مهریه زن تا 110 سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن از سایر انواع مهریه) باشد، مرد مکلف به پرداخت آن است و در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار، مشمول مقررات ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی می شود.

• شرایط مطالبه و ضمانت اجرای آن: برای مطالبه این میزان مهریه، زن نیازی به اثبات تمکن مالی مرد ندارد. دادگاه فرض را بر تمکن مالی مرد می گذارد. اگر مرد نتواند اعسار خود را از پرداخت مهریه (به صورت یکجا یا اقساط) ثابت کند، یا اگر دادخواست اعسار او رد شود، به درخواست زن می تواند حکم جلب و در نهایت حبس او صادر شود.
• مفهوم حبس: در رویه جدید قضایی، حبس مهریه معمولاً پس از رد دادخواست اعسار یا عدم ارائه دادخواست اعسار توسط زوج صورت می گیرد. هدف از این حبس، فشار بر زوج برای پرداخت مهریه یا ارائه دادخواست اعسار است، نه صرفاً مجازات.

مهریه مازاد بر 110 سکه

در صورتی که میزان مهریه تعیین شده بیش از 110 سکه باشد، مطالبه مازاد بر این مقدار تابع شرایط متفاوتی است.

• مفهوم ملائت: برای مطالبه مهریه مازاد بر 110 سکه، زن باید ملائت یا همان توانایی مالی زوج را اثبات کند. یعنی زن باید به دادگاه مدارک و شواهدی ارائه دهد که نشان دهد مرد علاوه بر 110 سکه، توانایی پرداخت مازاد بر آن را نیز دارد (مثلاً دارای اموال غیرمنقول، حساب های بانکی پر و یا درآمد بالا).
• عدم امکان حبس برای مازاد: برای مازاد بر 110 سکه، امکان صدور حکم جلب یا حبس وجود ندارد و تنها راه وصول آن، معرفی و توقیف اموال مرد است. اگر مردی هیچ مالی نداشته باشد و زن هم نتواند تمکن مالی او را برای مازاد بر 110 سکه ثابت کند، عملاً وصول این بخش از مهریه غیرممکن خواهد بود.

بررسی قانون جدید مهریه (طرح 14 سکه و غیره)

طرح هایی در خصوص کاهش سقف مهریه و محدود کردن آن به ارقامی مانند 14 سکه یا 50 سکه، در سال های اخیر در مجلس مطرح شده اند. این طرح ها با هدف کاهش آمار طلاق، حبس زدایی و تسهیل امر ازدواج به بحث گذاشته شده اند.

• وضعیت فعلی طرح ها (تا 1404): مهم است بدانیم که تا به امروز، هیچ یک از این طرح ها به تصویب نهایی مجلس شورای اسلامی نرسیده اند و به قانون تبدیل نشده اند. بنابراین، مقررات اجرایی مهریه کماکان بر اساس ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 و ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1393 است. هرگونه تغییر در این خصوص نیازمند طی مراحل قانونی در مجلس و تأیید شورای نگهبان خواهد بود.

تاثیر نوسانات قیمت سکه و تورم بر مهریه

در مواردی که مهریه به صورت وجه رایج کشور (مانند ریال) تعیین شده باشد، برای حفظ ارزش واقعی آن، قانون نحوه محاسبه مهریه را بر اساس شاخص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین کرده است. این شاخص، تغییرات سالانه قیمت ها را در نظر می گیرد و مهریه با توجه به نرخ تورم، از زمان عقد تا زمان مطالبه، به روزرسانی و محاسبه می شود تا ارزش اولیه مهریه حفظ شود. این موضوع شامل سکه های طلا نمی شود، زیرا سکه خود یک نوع دارایی است که ارزش آن با نوسانات بازار مشخص می شود.

درک این جزئیات، هم برای زنانی که به دنبال احقاق حق خود هستند و هم برای مردانی که تعهدات مالی مهریه را بر عهده دارند، حیاتی است تا بتوانند با دیدی واقع بینانه و منطقی نسبت به مسائل مهریه تصمیم گیری نمایند.

مراحل گام به گام مطالبه و اجرای مهریه: از ثبت تا دادگاه

مطالبه مهریه در ایران از دو طریق اصلی امکان پذیر است: از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی و از طریق دادگاه خانواده. انتخاب هر روش به شرایط و مستندات موجود (مانند رسمی بودن عقدنامه) بستگی دارد.

روش اول: از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی

این روش برای مطالبه مهریه ای است که در عقدنامه رسمی ثبت شده باشد و معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از روش قضایی است.

1. شرایط استفاده: این روش تنها در صورتی قابل استفاده است که عقدنامه ازدواج به صورت رسمی در دفاتر ازدواج و طلاق به ثبت رسیده باشد.
2. مراجعه به دفترخانه و درخواست صدور اجراییه: زن می تواند با در دست داشتن اصل عقدنامه رسمی به دفترخانه ای که عقد در آنجا ثبت شده، مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه مهریه را نماید.
3. ابلاغ اجراییه به زوج و مهلت 10 روزه: پس از صدور اجراییه، مراتب به اطلاع زوج رسانده می شود و به او 10 روز مهلت داده می شود تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم نماید.
4. معرفی اموال و توقیف: در صورتی که زوج در مهلت مقرر اقدام نکند، زن می تواند اموال شناسایی شده از زوج را به اداره ثبت معرفی کند تا نسبت به توقیف آن ها اقدام شود. این اموال می تواند شامل حساب های بانکی، املاک، خودرو، سهام و یا حتی بخشی از حقوق (مثلاً یک چهارم یا یک سوم حقوق کارمندی) باشد.
5. مزایا و معایب: مزیت اصلی این روش سرعت بالاتر و عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه دادگاه است. اما عیب آن این است که اجرای ثبت تنها اموال قابل شناسایی و توقیف را مدنظر قرار می دهد و در صورت عدم شناسایی مال یا عدم کفایت آن، زن باید به دادگاه مراجعه کند.

روش دوم: از طریق دادگاه خانواده

این روش برای حالاتی است که عقدنامه رسمی نباشد، یا از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسیده و یا زن بخواهد همزمان با مطالبه مهریه، سایر دعاوی مرتبط (مانند طلاق یا نفقه) را نیز مطرح کند.

1. شرایط استفاده: در صورتی که عقدنامه غیررسمی باشد، یا اجرای ثبت قادر به وصول مهریه نباشد، و یا زن قصد طرح همزمان دعاوی دیگر را داشته باشد، باید به دادگاه خانواده مراجعه کند.
2. تقدیم دادخواست مطالبه مهریه: زن باید یک دادخواست حقوقی با عنوان مطالبه مهریه تنظیم و از طریق دفاتر خدمات قضایی الکترونیک به دادگاه خانواده تقدیم کند.
3. مراحل رسیدگی در دادگاه و صدور رأی: دادگاه پس از تشکیل جلسات رسیدگی، با بررسی مدارک و مستندات، حکم مقتضی را صادر می کند. در این مرحله، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه نیز از سوی زوج قابل طرح است.
4. مراحل اجراییه از طریق دادگستری: پس از قطعیت حکم دادگاه، اجراییه صادر شده و پرونده به واحد اجرای احکام دادگستری ارسال می شود. این واحد نیز اقدام به شناسایی و توقیف اموال زوج برای وصول مهریه می کند.
5. نکات مهم در مورد هزینه دادرسی: مطالبه مهریه از طریق دادگاه مستلزم پرداخت هزینه دادرسی است که معمولاً بر اساس میزان مهریه (تا سقف خاصی) محاسبه می شود. این هزینه ها در صورت پیروزی زن در دعوا، از مرد قابل مطالبه است.

انتخاب روش صحیح و پیگیری دقیق مراحل قانونی، از اهمیت بالایی برخوردار است. در بسیاری از موارد، مشورت با یک وکیل متخصص خانواده می تواند به تسریع فرآیند و جلوگیری از بروز اشتباهات حقوقی کمک شایانی کند.

شرایط خاص و نکات مهم در پرونده های مهریه

پرونده های مهریه، بسته به شرایط خاص زوجین و موقعیت های حقوقی پیش آمده، می توانند ابعاد متفاوتی پیدا کنند. آگاهی از این شرایط و نکات مهم، به درک بهتر حقوق و تکالیف طرفین کمک می کند.

اعسار و تقسیط مهریه

در صورتی که زوج توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، قانون به او این حق را می دهد که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند.

• حقوق زوج: مرد می تواند با ارائه دادخواست اعسار، از دادگاه درخواست کند که مهریه به صورت اقساطی پرداخت شود. دادگاه با بررسی اموال، دارایی ها، شغل، میزان درآمد و هزینه های ضروری زندگی زوج، تصمیم گیری می کند.
• نحوه رسیدگی دادگاه: دادگاه برای بررسی دادخواست اعسار، زوج را ملزم به ارائه لیست کامل اموال و معرفی شهود (معمولاً 4 شاهد) می نماید. پس از بررسی های لازم، دادگاه ممکن است حکمی مبنی بر تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه مهریه صادر کند.
• تأثیر اعسار بر حکم جلب: پس از پذیرش دادخواست اعسار و تقسیط مهریه توسط دادگاه، حکم جلب یا حبس مرد (در محدوده 110 سکه) منتفی شده و مرد صرفاً ملزم به پرداخت اقساط طبق حکم دادگاه خواهد بود. عدم پرداخت اقساط، می تواند منجر به صدور مجدد حکم جلب شود.

مهریه در طلاق

وضعیت مهریه در انواع طلاق متفاوت است:

• طلاق از طرف مرد: اگر مرد بدون رضایت زن، درخواست طلاق دهد، موظف است تمام مهریه زن را (با توجه به قوانین 110 سکه و مازاد آن) به طور کامل بپردازد. در این شرایط، معمولاً دادگاه مرد را به پرداخت یکجا یا اقساط بسیار سنگین ملزم می کند، مگر اینکه مرد اعسار خود را اثبات کند.
• طلاق از طرف زن (به دلیل عسر و حرج): در صورتی که زن به دلیل عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل) درخواست طلاق کند و این عسر و حرج در دادگاه اثبات شود، تمام مهریه به او تعلق می گیرد و مرد ملزم به پرداخت آن است (با همان شرایط اعسار و تقسیط).
• طلاق توافقی: در این نوع طلاق، زن و مرد با توافق یکدیگر، در مورد تمامی مسائل از جمله حضانت فرزندان، نفقه و مهریه به توافق می رسند. زن می تواند بخشی از مهریه یا تمام آن را در قبال جاری شدن صیغه طلاق بذل (بخشش) کند.
• طلاق خلع و مبارات: در طلاق خلع، زن به دلیل کراهت (نفرت) از شوهر، مالی را (که می تواند مهریه باشد یا مالی دیگر) به او می بخشد تا طلاق بگیرد. در طلاق مبارات نیز، کراهت از هر دو طرف است و زن مالی را به مرد می بخشد. میزان این بخشش معمولاً تا سقف مهریه یا کمتر از آن است.

مهریه در صورت فوت شوهر

پس از فوت شوهر، مهریه زن از ترکه (اموال باقیمانده) متوفی قابل مطالبه است. زن در این حالت، یکی از بستانکاران متوفی محسوب می شود و حق دارد قبل از تقسیم ارث بین وراث، مهریه خود را از اموال شوهر متوفی دریافت کند.

مهریه در صورت فوت زن

اگر زن فوت کند، حق مهریه او از بین نمی رود. در این حالت، وراث قانونی زن (مانند فرزندان، پدر و مادر یا همسر در صورت عدم دریافت مهریه) می توانند سهم الارث خود را از مهریه زن از مرد مطالبه کنند.

بخشش مهریه

زن می تواند با اراده و قصد واقعی خود، تمام یا بخشی از مهریه اش را به مرد ببخشد. این بخشش باید به صورت صریح و با رضایت کامل زن باشد و می تواند به صورت سند رسمی (اقرارنامه در دفترخانه) یا حتی کتبی عادی انجام شود. پس از بخشش، زن دیگر حقی نسبت به آن بخش از مهریه نخواهد داشت.

تأثیر خیانت بر مهریه

از لحاظ قانونی، خیانت زن به هیچ وجه باعث از بین رفتن حق مهریه او نمی شود. مهریه حقی است که به محض عقد نکاح به زن تعلق می گیرد و حتی با اثبات رابطه نامشروع یا خیانت، زن همچنان می تواند مهریه خود را مطالبه کند. البته خیانت می تواند در مسائل دیگر مانند حضانت فرزند یا کراهت زن در طلاق اثرگذار باشد، اما مستقیماً مهریه را ساقط نمی کند.

مالیات مهریه

به خود مهریه، به عنوان یک حق مالی، مالیات تعلق نمی گیرد. اما در فرآیند مطالبه و اجرای مهریه از طریق دادگاه یا اجرای ثبت، هزینه هایی مانند نیم عشر اجرایی (که 5 درصد مبلغ محکوم به است) کسر می شود که این مبلغ، مالیات محسوب نمی شود و هزینه خدمات قضایی است.

سوالات متداول

در ادامه به برخی از پرتکرارترین ابهامات و سوالات در مورد مهریه پاسخ داده می شود تا مسیر تصمیم گیری برای مخاطبان روشن تر گردد.

آیا در حال حاضر مهریه زندان دارد؟

بله، در حال حاضر مهریه همچنان می تواند منجر به حبس شود، اما با شرایط خاص. بر اساس ماده 22 قانون حمایت خانواده، تنها برای مهریه تا سقف 110 سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) و در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را نداشته و اعسار خود را نیز ثابت نکرده باشد، به درخواست زن، حکم جلب و حبس صادر می شود. پس از ارائه دادخواست اعسار و پذیرش آن توسط دادگاه و تعیین پیش قسط و اقساط، حکم حبس منتفی می شود.

سقف مهریه قانونی در ایران چقدر است؟

قانون ایران سقف عددی برای تعیین مهریه قائل نیست و زوجین می توانند هر میزان مهریه را توافق کنند. با این حال، سقف ضمانت اجرایی برای مطالبه مهریه، 110 سکه تمام بهار آزادی است. این بدان معناست که برای مهریه مازاد بر 110 سکه، امکان صدور حکم جلب یا حبس وجود ندارد و مطالبه آن صرفاً منوط به اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه و توقیف اموال وی خواهد بود.

اگر مرد هیچ مالی نداشته باشد، زن چگونه مهریه خود را مطالبه کند؟

در صورتی که مرد هیچ مالی برای توقیف نداشته باشد و توانایی پرداخت یکجای مهریه را نیز نداشته باشد، باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. دادگاه پس از بررسی، معمولاً مهریه را به صورت اقساط (مثلاً ماهی یک ربع، نیم یا یک سکه) تقسیط می کند. در این حالت، زن باید صبور باشد تا مرد بتواند اقساط را پرداخت کند. اگر مرد حتی توان پرداخت اقساط را هم نداشته باشد، ممکن است اقساط به صورت معقول تری تعیین شود. برای مهریه بالای 110 سکه، در صورت عدم وجود مال، عملاً امکان مطالبه وجود ندارد مگر با کسب درآمد جدید توسط زوج.

آیا مهریه بیشتر از 110 سکه قابل مطالبه است؟

بله، مهریه بیشتر از 110 سکه نیز قابل مطالبه است. اما با این تفاوت که برای مطالبه مازاد بر 110 سکه، زن باید توانایی مالی (ملائت) زوج را به دادگاه اثبات کند. در صورت اثبات تمکن مالی و شناسایی اموال، زن می تواند مازاد مهریه را نیز وصول کند، اما برای این بخش از مهریه، حکم جلب یا حبس صادر نخواهد شد و تنها راه، توقیف اموال است.

آیا می توان مهریه را به صورت اقساطی پرداخت کرد؟

بله، در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار و تقسیط مهریه را به دادگاه تقدیم کند. دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد، یک پیش قسط و سپس اقساط ماهانه را تعیین می کند. پرداخت اقساط به مرد کمک می کند تا از حبس جلوگیری کرده و به تدریج تعهد مالی خود را ایفا کند.

نقش وکیل در پرونده های مطالبه مهریه چیست؟

نقش وکیل متخصص خانواده در پرونده های مهریه بسیار حیاتی است. وکیل با آگاهی کامل از قوانین و رویه های قضایی، می تواند زن یا مرد را در تمامی مراحل، از تنظیم دادخواست و جمع آوری مدارک تا شرکت در جلسات دادگاه و پیگیری اجراییه، راهنمایی و نمایندگی کند. حضور وکیل می تواند به تسریع فرآیند، جلوگیری از اشتباهات حقوقی و حصول بهترین نتیجه ممکن کمک شایانی نماید.

در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟

مهریه به عنوان حق مسلم زن، به ندرت به او تعلق نمی گیرد. اما چند مورد استثنا وجود دارد: اگر زن مهریه خود را به طور صریح و با اراده آزادانه ببخشد، دیگر حقی نسبت به آن نخواهد داشت. همچنین، در طلاق خلع و مبارات، زن بخشی از مهریه را می بخشد تا حق طلاق خود را اعمال کند. در موارد بسیار نادر و خاص مانند بطلان عقد نکاح از ابتدا (مثلاً به دلیل عدم رعایت شرایط اساسی صحت عقد) ممکن است مهریه به زن تعلق نگیرد.

آیا برای مهریه باید هزینه دادرسی پرداخت شود؟

برای مطالبه مهریه از طریق دادگاه، زن باید هزینه دادرسی را پرداخت کند. این هزینه بر اساس تعرفه های قانونی و متناسب با میزان مهریه تعیین می شود. البته در صورتی که زن توانایی پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را به دادگاه ارائه دهد. در صورت پیروزی در دعوا، هزینه دادرسی از مرد قابل مطالبه است.

اگر مرد درخواست طلاق دهد، آیا باز هم تمام مهریه را باید بپردازد؟

بله، اگر مرد درخواست طلاق دهد و زن راضی به طلاق نباشد، مرد مکلف به پرداخت تمامی مهریه زن است. در این حالت، دادگاه معمولاً برای مرد شرایط سخت تری را برای تقسیط مهریه در نظر می گیرد و ممکن است او را ملزم به پرداخت یکجای بخش قابل توجهی از مهریه (پیش قسط) نماید. هدف قانون در اینجا حمایت از زنی است که بدون تمایل خود در معرض طلاق قرار گرفته است.

نتیجه گیری: جمع بندی و توصیه نهایی

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح، همواره در نظام حقوقی ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. همانطور که بررسی شد، میزان مهریه ای که به زن تعلق می گیرد، تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) و قوانین اجرایی، به ویژه ماده 22 قانون حمایت خانواده، قرار دارد.

آگاهی از اینکه تا 110 سکه تمام بهار آزادی از ضمانت اجرایی قوی تری برخوردار است و مازاد بر آن نیازمند اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه است، برای هر دو طرفین عقد ضروری است. همچنین، درک تفاوت های اجرایی بین روش های مطالبه مهریه از طریق ثبت و دادگاه، و همچنین شرایط خاصی مانند اعسار، فوت هر یک از زوجین یا انواع طلاق، می تواند به افراد کمک کند تا تصمیمات آگاهانه تر و مسئولانه تری اتخاذ نمایند.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و نوسانات اجتماعی و اقتصادی، تأکید بر اهمیت مشورت با یک وکیل متخصص خانواده هرگز نمی تواند نادیده گرفته شود. وکیل با دانش و تجربه خود، می تواند بهترین راهکارها را در هر مورد خاص ارائه داده و از تضییع حقوق طرفین جلوگیری کند. در نهایت، مهریه، فراتر از یک تعهد مالی، نمادی از ارزش گذاری و احترام متقابل در نهاد خانواده است که تعیین و مطالبه آن باید با درایت و مسئولیت پذیری صورت پذیرد تا به جای ایجاد چالش، به تحکیم بنیان خانواده کمک کند.