نمونه درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی

درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی، سندی است حیاتی برای اجرای توافقات حاصل از صلح و سازش در دعاوی قضایی. این درخواست به دادگاه ارائه می شود تا تعهدات مندرج در گزارش اصلاحی که طرف مقابل از اجرای آن خودداری کرده، به صورت قانونی لازم الاجرا شود و حقوق ذی نفع اعاده گردد.

گزارش اصلاحی به عنوان یک راهکار مؤثر، بستری قانونی برای پایان بخشیدن به اختلافات حقوقی فراهم می آورد. این سازوکار، که بر پایه توافق و تفاهم متقابل طرفین دعوا بنا شده و توسط مرجع قضایی تأیید می گردد، از پیچیدگی ها و طولانی شدن فرآیند دادرسی می کاهد. با این حال، ارزش و اعتبار این توافق تنها زمانی به کمال خود می رسد که مفاد آن به طور کامل و دقیق به مرحله اجرا درآید. متأسفانه، در برخی موارد، یکی از طرفین از ایفای تعهدات خود که در گزارش اصلاحی مورد توافق قرار گرفته، امتناع می ورزد. در چنین شرایطی، ابزار قانونی درخواست صدور اجرائیه به عنوان راهکاری ضروری برای تضمین اجرای این تعهدات و اعاده حقوق تضییع شده، اهمیت ویژه ای پیدا می کند. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و عملیاتی، تمامی ابعاد مربوط به ماهیت حقوقی گزارش اصلاحی، شرایط و الزامات قانونی صدور اجرائیه آن، و نهایتاً یک نمونه کاربردی از فرم درخواست صدور اجرائیه را تشریح می کند تا متخصصین و عموم مردم بتوانند با آگاهی کامل در این مسیر گام بردارند.

گزارش اصلاحی چیست و چرا قابلیت اجرا دارد؟

گزارش اصلاحی یکی از مفاهیم کلیدی در حقوق دادرسی مدنی است که نقش مهمی در حل و فصل اختلافات خارج از فرآیند طولانی دادرسی ایفا می کند. شناخت دقیق ماهیت و مبانی قانونی آن برای درک چرایی قابلیت اجرایی درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی ضروری است.

تعریف و ماهیت حقوقی گزارش اصلاحی

گزارش اصلاحی در واقع سندی است که حاوی توافق طرفین دعوا برای پایان دادن به اختلاف موجود بین آن ها، با تأیید و تنفیذ مرجع قضایی است. این توافق، از نظر ماهیتی، در حکم یک عقد صلح یا سازش است که به موجب آن، طرفین دعوا درباره موضوع اختلاف خود به تراضی می رسند. مهم ترین ویژگی گزارش اصلاحی این است که هرچند در بستر دادگاه شکل می گیرد، اما محتوای آن نتیجه اراده آزاد طرفین است و نه تصمیم یک جانبه قاضی.

گزارش اصلاحی تفاوت های ماهیتی بارزی با حکم دادگاه دارد. حکم دادگاه یک تصمیم قضایی است که توسط قاضی و بر اساس قوانین و مستندات موجود صادر می شود و ممکن است حتی با میل یکی از طرفین همخوانی نداشته باشد. در مقابل، گزارش اصلاحی یک قرارداد است که طرفین با اراده خود آن را پذیرفته اند. این تفاوت در ماهیت، پیامدهای حقوقی مهمی نیز در پی دارد؛ برای مثال، گزارش اصلاحی از اعتبار امر قضاوت شده به معنای دقیق کلمه برخوردار نیست، اما برای طرفین و قائم مقام قانونی آن ها لازم الاجرا محسوب می شود.

انواع گزارش اصلاحی و نحوه تنظیم

گزارش اصلاحی را می توان از جنبه های مختلفی دسته بندی کرد، اما رایج ترین تقسیم بندی بر اساس زمان تنظیم آن نسبت به اقامه دعوی است:

گزارش اصلاحی پیش از اقامه دعوی

این نوع از گزارش اصلاحی کمتر متداول است. در این حالت، طرفین پیش از آنکه دعوایی را در دادگاه مطرح کنند، به توافق می رسند و برای تأیید این توافق و اعطای جنبه رسمی به آن، از دادگاه درخواست تنظیم گزارش اصلاحی می کنند. دادگاه طرفین را دعوت کرده و در صورت احراز شرایط قانونی، مفاد صلح نامه را در صورت مجلس درج و به امضای آن ها می رساند.

گزارش اصلاحی پس از اقامه دعوی

این نوع، رایج ترین شکل گزارش اصلاحی است. در هر مرحله از دادرسی، چه در مرحله بدوی و چه در مرحله تجدیدنظر، طرفین می توانند به توافق رسیده و درخواست تنظیم گزارش اصلاحی را مطرح کنند. پس از توافق بر سر مفاد، دادگاه آن را در صورت مجلس قید و طرفین امضا می کنند. این گزارش اصلاحی جایگزین حکم دادگاه شده و به دعوا خاتمه می دهد.

گزارش اصلاحی تنظیمی در دفتر اسناد رسمی

در برخی موارد، طرفین برای حل و فصل اختلافات خود به جای مراجعه به دادگاه، مستقیماً به دفتر اسناد رسمی مراجعه کرده و اقدام به تنظیم یک صلح نامه رسمی می کنند. این صلح نامه که به صورت رسمی تنظیم شده، از اعتبار اسناد لازم الاجرا برخوردار است و متعهدله می تواند برای اجرای آن از طریق اداره ثبت اسناد و املاک اقدام کند، بدون نیاز به مراجعه به دادگاه برای صدور اجرائیه. مزیت اصلی این روش، سرعت بیشتر در فرآیند اجرا و عدم نیاز به طی مراحل طولانی دادرسی است. با این حال، تفاوت های اجرایی با گزارش اصلاحی دادگاه دارد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

مبانی قانونی قابلیت اجرایی گزارش اصلاحی

قابلیت اجرای گزارش اصلاحی از حمایت قانونی صریحی برخوردار است:

• ماده ۱۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی: این ماده به صراحت بیان می دارد: گزارش اصلاحی که به ترتیب فوق تنظیم می شود، نسبت به طرفین و وراث و قائم مقام قانونی آنها نافذ و معتبر است و مانند احکام دادگاه ها به موقع اجرا گذاشته می شود. این ماده، مهم ترین مبنای قانونی برای صدور اجرائیه بر اساس گزارش اصلاحی است و آن را در حکم حکم دادگاه قرار می دهد.
• ماده ۲۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی: این قانون نیز در ماده ۲۷ خود تصریح دارد که مقررات این قانون در مورد گزارش های اصلاحی مراجع قضایی و آرای مدنی سایر مراجعی که به موجب قانون، اجرای آنها بر عهده اجرای احکام مدنی دادگستری است و همچنین آرای مدنی تعزیرات حکومتی نیز مجری است. این ماده، دامنه اجرایی گزارش اصلاحی را گسترش داده و آن را تحت شمول قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی قرار می دهد.

گزارش اصلاحی، هرچند یک توافق قراردادی است، اما با تأیید مرجع قضایی، قدرت اجرایی معادل احکام دادگاه ها را کسب می کند و این امر آن را به ابزاری قدرتمند برای حل و فصل قطعی اختلافات تبدیل می سازد.

رویه قضایی و نظریه های حقوقی نیز همواره بر قابلیت اجرایی گزارش اصلاحی تأکید داشته اند و آن را به عنوان یکی از اسناد لازم الاجرا می شناسند. این امر اطمینان خاطر لازم را برای طرفین فراهم می آورد که تعهدات مندرج در این توافقات، در صورت لزوم، از طریق مراجع قانونی قابل پیگیری و اجرا خواهد بود.

شرایط و الزامات قانونی صدور اجرائیه گزارش اصلاحی

صدور اجرائیه برای گزارش اصلاحی، نیازمند رعایت شرایط ماهوی و شکلی خاصی است. این الزامات قانونی اطمینان می دهند که فرآیند اجرا به درستی و بر پایه اصول حقوقی انجام می گیرد و حقوق هیچ یک از طرفین تضییع نمی شود.

شرایط ماهوی

شرایط ماهوی به اصل و جوهر گزارش اصلاحی و تعهدات آن بازمی گردند:

1. قطعی و لازم الاجرا بودن گزارش اصلاحی: گزارش اصلاحی باید به امضای طرفین رسیده و مراحل قانونی تأیید را طی کرده باشد تا قطعیت پیدا کند و لازم الاجرا شود. به عبارت دیگر، توافق باید نهایی شده باشد و جای هیچ گونه شک و شبهه ای در وجود آن نباشد.
2. معین و منجز بودن موضوع تعهدات: تعهداتی که در گزارش اصلاحی درج شده اند، باید کاملاً واضح، مشخص و بدون ابهام باشند. به عنوان مثال، اگر تعهد پرداخت مبلغی پول است، مبلغ دقیق آن باید ذکر شود. اگر موضوع تحویل ملکی است، مشخصات کامل ملک باید قید گردد. تعهدات مبهم یا مشروط به امری نامعلوم، قابلیت اجرایی ندارند.
3. عدم اجرای داوطلبانه تعهد از سوی متعهد: اصلی ترین شرط برای درخواست صدور اجرائیه این است که طرف متعهد، علیرغم لازم الاجرا بودن گزارش اصلاحی، به طور داوطلبانه از اجرای تعهدات خود امتناع کرده باشد. تا زمانی که مهلت اجرای داوطلبانه سپری نشده یا تعهد اجرا شده باشد، امکان درخواست اجرائیه وجود ندارد.

شرایط شکلی و رویه ای

شرایط شکلی به نحوه و فرآیند درخواست اجرائیه مربوط می شوند:

1. ابلاغ صحیح گزارش اصلاحی به متعهد: گزارش اصلاحی باید به طور قانونی و صحیح به اطلاع طرف متعهد رسیده باشد. این ابلاغ معمولاً از طریق دادگاه و با رعایت مقررات آیین دادرسی مدنی انجام می شود. اطلاع متعهد از مفاد گزارش اصلاحی، پیش شرط قانونی برای الزام او به اجرای تعهدات است.
2. درخواست کتبی صدور اجرائیه توسط ذی نفع: صدور اجرائیه نیازمند درخواست رسمی و کتبی از سوی شخصی است که از گزارش اصلاحی نفع می برد (ذی نفع). این درخواست معمولاً در قالب دادخواست و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه صادرکننده گزارش اصلاحی ارائه می شود.
3. گذشت مهلت قانونی برای اجرای داوطلبانه: پس از ابلاغ اجرائیه (نه گزارش اصلاحی)، به متعهد معمولاً یک مهلت ده روزه داده می شود تا به طور داوطلبانه تعهدات خود را اجرا کند. تنها پس از انقضای این مهلت و عدم اجرای تعهد، عملیات اجرایی آغاز خواهد شد.

مهم ترین بحث: چه کسی می تواند درخواست اجرائیه کند؟ (ذی نفع کیست؟)

یکی از چالش برانگیزترین مسائل در خصوص اجرای گزارش اصلاحی، این است که آیا فقط خواهان اصلی دعوا می تواند درخواست اجرائیه علیه خوانده را داشته باشد، یا خوانده نیز می تواند در صورت عدم ایفای تعهدات خواهان، درخواست صدور اجرائیه کند.

نظر اکثریت (و رویه غالب)

اکثریت حقوقدانان و رویه قضایی غالب بر این باورند که تنها خواهان اولیه دعوا می تواند درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی را علیه خوانده داشته باشد. دلایل این نظر به شرح زیر است:

• اصل حاکمیت خواهان: طبق ماده ۱ قانون اجرای احکام مدنی، اجرای احکام مدنی به درخواست ذی نفع به عمل می آید. در دعاوی حقوقی، خواهان شخصی است که مدعی تضییع حق خود است و به دادگاه مراجعه کرده است. بنابراین، او ذی نفع اصلی برای درخواست اجرا محسوب می شود.
• فقدان تصریح قانونی: در هیچ یک از مواد قانون اجرای احکام مدنی، به صراحت پیش بینی نشده که خوانده بتواند علیه خواهان درخواست صدور اجرائیه کند.

در صورتی که در گزارش اصلاحی، خواهان تعهداتی را به نفع خوانده پذیرفته باشد و از اجرای آن ها خودداری کند، راهکار برای خوانده این است که با طرح دعوای جدید، الزام خواهان به ایفای تعهداتش را از دادگاه مطالبه کند. این دعوای جدید بر پایه همان گزارش اصلاحی که حکم یک قرارداد را دارد، مطرح می شود.

نظر اقلیت

برخی از حقوقدانان بر این باورند که با توجه به ماهیت قراردادی گزارش اصلاحی و لازم الاجرا بودن آن برای هر دو طرف، خوانده نیز باید بتواند در صورت عدم ایفای تعهدات خواهان، درخواست اجرائیه کند. این نظر بیشتر بر برابری طرفین در یک قرارداد تأکید دارد.

رأی کمیسیون نشست قضائی دیوان عالی کشور

کمیسیون پنجم حقوقی دیوان عالی کشور در نشست مورخ سوم خرداد ۱۳۹۹، به روشنی نظر اکثریت را تأیید کرده است. این کمیسیون اعلام داشت که: هر چند مفاد ماده ۱۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی به طور اطلاق حکم سازش فی مابین طرفین پرونده را اعلام داشته، اما برابر موازین حقوقی تنها خواهان دعوا می تواند به موجب قانون اجرای احکام مدنی، تقاضای اجرائیه کند و چنانچه مفاد سازش نامه مبین قبول تعهداتی از سوی خواهان باشد به عنوان قراردادی قلمداد می شود که ذی نفع می تواند الزام متعهد را در صورت عدم انجام تعهد با طرح دعوای جداگانه مطالبه کند و خوانده نمی تواند به استناد گزارش اصلاحی، علیه خواهان درخواست صدور اجرائیه کند.

توصیه عملی

با توجه به رویه قضایی و نظر دیوان عالی کشور، اکیداً توصیه می شود در زمان تنظیم گزارش اصلاحی، تمامی جوانب و تعهدات به دقت سنجیده شود. اگر قرار است خواهان نیز تعهداتی را بر عهده بگیرد که برای خوانده حیاتی است، بهتر است این تعهدات به گونه ای تنظیم شوند که امکان طرح دعوای جدید برای خوانده جهت الزام خواهان به اجرای آن ها، ساده تر باشد یا راهکارهای جایگزین در خود گزارش اصلاحی پیش بینی شود.

مراحل عملی درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی (گام به گام)

فرآیند درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی، یک مسیر قانونی و مرحله به مرحله است که نیازمند دقت و رعایت کامل جزئیات است. با پیمودن صحیح این مراحل، امکان اجرای مفاد گزارش اصلاحی به حداکثر می رسد.

گام ۱: آماده سازی مدارک لازم

اولین و مهم ترین گام، جمع آوری و آماده سازی دقیق مدارک مورد نیاز است. نقص در مدارک می تواند موجب تأخیر یا رد درخواست شود.

• اصل یا رونوشت مصدق گزارش اصلاحی: این مدرک، هسته اصلی درخواست شماست. حتماً باید یک نسخه تأیید شده (مصدق) از گزارش اصلاحی که دارای امضای طرفین و تأیید دادگاه است، ارائه شود.
• کارت ملی و شناسنامه درخواست کننده: برای احراز هویت درخواست کننده، ارائه کپی مصدق از مدارک هویتی الزامی است.
• وکالت نامه (در صورت اقدام توسط وکیل): اگر فرآیند توسط وکیل پیگیری می شود، اصل یا رونوشت مصدق وکالت نامه باید به همراه سایر مدارک ارائه گردد.
• هرگونه مستند دیگر که عدم ایفای تعهد را اثبات کند: در برخی موارد، ممکن است برای اثبات اینکه متعهد از اجرای تعهدات خود امتناع کرده است، نیاز به ارائه مدارک تکمیلی مانند اظهارنامه، مکاتبات، یا مستندات مالی باشد. این مدارک می توانند به تقویت ادعای شما کمک کنند.

گام ۲: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه، بسیاری از مراحل اولیه دعاوی و درخواست ها از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود.

• تکمیل فرم دادخواست درخواست صدور اجرائیه: در این دفاتر، فرم مخصوص درخواست صدور اجرائیه را تکمیل می کنید. در این فرم باید مشخصات دقیق طرفین، شماره پرونده اصلی مربوط به گزارش اصلاحی، تاریخ صدور گزارش اصلاحی و شرح کوتاهی از عدم اجرای تعهدات قید شود.
• پیوست کردن مدارک: تمامی مدارک آماده سازی شده در گام اول، باید به صورت الکترونیکی اسکن و پیوست دادخواست شوند.
• پرداخت هزینه های قانونی: برای ثبت دادخواست و مراحل اجرایی، هزینه های قانونی از جمله هزینه دادرسی و نیم عشر اجرایی (که پس از اجرا از محکوم علیه وصول می شود) باید پرداخت گردد.

گام ۳: بررسی و صدور دستور اجرائیه توسط دادگاه

پس از ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده به دادگاه مربوطه ارجاع می شود.

• ارجاع دادخواست به شعبه صادرکننده گزارش اصلاحی: دادخواست شما به شعبه ای که گزارش اصلاحی را تنظیم و تأیید کرده است، ارسال می شود. این شعبه صلاحیت رسیدگی به درخواست صدور اجرائیه را دارد.
• بررسی شرایط توسط دادگاه و صدور دستور اجرائیه: قاضی پرونده، مدارک و دادخواست ارائه شده را بررسی می کند تا از صحت گزارش اصلاحی، ابلاغ صحیح آن و عدم اجرای تعهدات اطمینان حاصل کند. در صورت احراز تمامی شرایط، دستور صدور اجرائیه را صادر خواهد کرد.

گام ۴: ابلاغ اجرائیه و شروع عملیات اجرایی

این گام، شروع عملیات واقعی برای اجرای مفاد گزارش اصلاحی است.

• ابلاغ اجرائیه به محکوم علیه/متعهد: اجرائیه صادر شده توسط دادگاه، به طور رسمی و قانونی به متعهد (محکوم علیه) ابلاغ می شود. این ابلاغ نیز مطابق با مقررات آیین دادرسی مدنی انجام می گیرد.
• مهلت ۱۰ روزه برای اجرای داوطلبانه: پس از ابلاغ اجرائیه، متعهد ۱۰ روز مهلت دارد تا به طور داوطلبانه و بدون نیاز به اقدامات بیشتر از سوی مرجع قضایی، تعهدات خود را انجام دهد.
• اقدامات اجرایی پس از انقضای مهلت: در صورتی که متعهد در مهلت مقرر اقدام به اجرای تعهدات خود نکند، ذی نفع می تواند درخواست ادامه عملیات اجرایی را از اجرای احکام دادگاه نماید. این اقدامات می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • توقیف اموال: شناسایی و توقیف اموال منقول و غیرمنقول متعهد به میزان محکوم به.
  • جلب: در مواردی که محکومیت مالی باشد و طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، شرایط جلب فراهم باشد.
  • استیفای محکوم به: فروش اموال توقیف شده یا انتقال آن به محکوم له (ذی نفع) برای استیفای حقوقش.

رعایت تمامی این مراحل و آگاهی از جزئیات هر یک، برای موفقیت در فرآیند اجرای گزارش اصلاحی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

نمونه درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی

در این بخش، یک نمونه کامل و قابل ویرایش از درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی ارائه می شود که می تواند به عنوان الگویی برای تنظیم لوایح مشابه مورد استفاده قرار گیرد. دقت در تکمیل اطلاعات این فرم، کلید موفقیت در فرآیند اجرای تعهدات است.

بسمه تعالی

درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی (صلح و سازش)

مرجع خطاب: ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثال: عمومی حقوقی/خانواده/جزایی] شهرستان [نام شهرستان].

مشخصات درخواست کننده (خواهان اجرائیه):

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل]
• نام پدر: [نام پدر]
• کد ملی: [کد ملی ۱۰ رقمی]
• آدرس کامل: [استان، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]
• تلفن: [شماره تماس]

مشخصات متعهد (محکوم علیه اجرائیه):

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل]
• نام پدر: [نام پدر]
• کد ملی: [کد ملی ۱۰ رقمی]
• آدرس کامل: [استان، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]
• تلفن: [شماره تماس]

موضوع درخواست: درخواست صدور و ابلاغ اجرائیه بر اساس گزارش اصلاحی (صلح و سازش) شماره [شماره پرونده یا بایگانی] مورخ [تاریخ صدور گزارش اصلاحی] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه].

شرح درخواست (متن لایحه):

با سلام و احترام،

به استحضار آن دادگاه محترم می رساند، اینجانب/موکل اینجانب [نام درخواست کننده یا موکل] به موجب گزارش اصلاحی (صلح و سازش) به شماره [شماره بایگانی/پرونده گزارش اصلاحی] مورخ [تاریخ گزارش اصلاحی] صادره از [نام شعبه و دادگاه صادرکننده] با [نام طرف مقابل]، مقرر گردید که [شرح دقیق و کامل تعهدات طرف مقابل که باید اجرا شود، مثلاً: آقای/خانم (…) مبلغ (…) ریال بابت (…) به اینجانب پرداخت نماید یا آقای/خانم (…) نسبت به تحویل (…) واحد آپارتمان (…) به پلاک ثبتی (…) اقدام نماید و یا آقای/خانم (…) نسبت به تنظیم سند رسمی انتقال (…) اقدام کند].

علیرغم اینکه گزارش اصلاحی فوق الذکر در تاریخ [تاریخ ابلاغ به متعهد] به [نام طرف مقابل] ابلاغ گردیده و مهلت قانونی جهت اجرای مفاد آن سپری شده است، متأسفانه نامبرده تاکنون از اجرای تعهدات خود به موجب گزارش اصلاحی مزبور خودداری نموده است.

لذا، با استناد به مواد ۱۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی، ۲ قانون اجرای احکام مدنی و ۲۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، از محضر محترم دادگاه تقاضای صدور و ابلاغ اجرائیه نسبت به مفاد گزارش اصلاحی فوق الذکر و سپس پیگیری کلیه مراحل قانونی آن جهت استیفای حقوق تضییع شده را دارم.

با تشکر و احترام

[نام و امضا درخواست کننده/وکیل]

تاریخ: [تاریخ تنظیم درخواست]

پیوست ها:

1. رونوشت مصدق گزارش اصلاحی (صلح و سازش) شماره [شماره]
2. کپی مصدق کارت ملی درخواست کننده
3. وکالت نامه (در صورت اقدام توسط وکیل)

نکات تکمیلی و حقوقی مهم

برای اطمینان از روند صحیح و بدون مشکل درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی و جلوگیری از چالش های احتمالی، آگاهی از برخی نکات تکمیلی و حقوقی حیاتی است.

تفاوت اجرای گزارش اصلاحی دادگاه و دفتر اسناد رسمی

همانطور که قبلاً اشاره شد، گزارش اصلاحی می تواند در دادگاه یا در دفتر اسناد رسمی تنظیم شود و نحوه اجرای آن ها تفاوت هایی دارد:

• گزارش اصلاحی دادگاه: پس از صدور و تأیید توسط دادگاه، برای اجرای آن باید از طریق همان دادگاه (واحد اجرای احکام مدنی) درخواست صدور اجرائیه شود. مراحل اجرایی مطابق با قانون اجرای احکام مدنی پیش می رود.
• گزارش اصلاحی (صلح نامه) در دفتر اسناد رسمی: سندی که در دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود، یک سند رسمی لازم الاجرا محسوب می شود. برای اجرای این نوع سند، نیازی به مراجعه به دادگاه و صدور اجرائیه قضایی نیست. ذی نفع می تواند مستقیماً به دفتر اسناد رسمی صادرکننده سند و سپس به دایره اجرائیات اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه و درخواست اجرای سند را مطرح کند. فرآیند اجرای اسناد رسمی معمولاً سریع تر از اجرای احکام قضایی است.

ابطال یا توقف عملیات اجرایی: چه زمانی ممکن است رخ دهد؟

عملیات اجرایی گزارش اصلاحی، در برخی شرایط ممکن است متوقف یا حتی ابطال شود. این موارد عموماً شامل موارد زیر است:

• ابطال یا فسخ گزارش اصلاحی: اگر به دلایلی (مانند اشتباه، اکراه، تدلیس، یا مخالفت با نظم عمومی) گزارش اصلاحی از سوی دادگاه باطل یا فسخ شود، اجرائیه آن نیز قابلیت اجرا نخواهد داشت.
• ادعای جعل یا انکار و تردید: اگر متعهد ادعا کند که گزارش اصلاحی یا امضای او مجعول است، یا نسبت به سند انکار و تردید کند، عملیات اجرایی ممکن است تا تعیین تکلیف نهایی از سوی دادگاه متوقف شود.
• پرداخت یا اجرای تعهد: در صورتی که متعهد اثبات کند که تعهدات مندرج در گزارش اصلاحی را پیش از شروع یا در حین عملیات اجرایی انجام داده است، اجرائیه بلااثر شده و عملیات متوقف می شود.
• اعسار محکوم علیه: در محکومیت های مالی، اگر متعهد (محکوم علیه) بتواند اعسار خود را از پرداخت محکوم به اثبات کند، ممکن است عملیات اجرایی متوقف شده یا به صورت اقساطی ادامه یابد.
• اعتراض شخص ثالث: اگر شخصی ثالث ادعا کند که مال توقیف شده، متعلق به اوست و ارتباطی به متعهد ندارد، می تواند با طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی، خواستار توقف عملیات اجرایی بر روی آن مال شود.

هزینه های اجرایی (نیم عشر دولتی): مسئول پرداخت و نحوه محاسبه

هزینه های اجرایی، که معمولاً به آن نیم عشر دولتی گفته می شود، یکی از مسائل مهم مالی در فرآیند اجرای احکام است.

• مسئول پرداخت: این هزینه، معادل ۵ درصد از مبلغ محکوم به است و در ابتدا توسط کسی که درخواست اجرائیه را کرده (خواهان اجرائیه) پرداخت می شود. با این حال، بر اساس ماده ۱۵۸ قانون اجرای احکام مدنی، نیم عشر اجرایی نهایتاً از محکوم علیه وصول خواهد شد و محکوم له حق دارد این مبلغ را نیز از او مطالبه کند.
• نحوه محاسبه: نیم عشر بر اساس مبلغ یا ارزش مالی که موضوع اجرای گزارش اصلاحی است، محاسبه می شود. در صورتی که اجرای تعهد، مالی نباشد (مثل انجام کاری یا تحویل عین معین)، محاسبه نیم عشر طبق تعرفه های قانونی و بر اساس ارزش تعیین شده صورت می گیرد.

آگاهی از حقوق و تعهدات مربوط به هزینه های اجرایی می تواند از بروز ابهامات و اختلاف نظرهای بعدی جلوگیری کند.

مدت زمان صدور و اجرای اجرائیه

مدت زمان لازم برای صدور و اجرای اجرائیه گزارش اصلاحی به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی توان زمان دقیقی برای آن تعیین کرد:

• مدت زمان صدور اجرائیه: از زمان ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تا صدور دستور اجرائیه توسط دادگاه، ممکن است چند روز تا چند هفته به طول انجامد. این زمان به حجم کاری شعبه، سرعت بررسی پرونده و تکمیل بودن مدارک بستگی دارد.
• مدت زمان اجرای عملیات: پس از صدور اجرائیه و ابلاغ آن، ابتدا مهلت ۱۰ روزه برای اجرای داوطلبانه وجود دارد. پس از آن، عملیات اجرایی آغاز می شود که مدت آن به پیچیدگی پرونده، نوع تعهد، همکاری متعهد و سرعت شناسایی و توقیف اموال بستگی دارد. برخی پرونده ها در عرض چند هفته به نتیجه می رسند و برخی ممکن است ماه ها یا حتی سال ها به طول انجامند، به ویژه در مواردی که اموال متعهد به آسانی قابل شناسایی نباشند یا اعتراضاتی مطرح شود.

توصیه های نهایی و اهمیت مشاوره حقوقی با وکیل متخصص

فرآیند درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی، هرچند دارای رویه مشخصی است، اما با پیچیدگی های حقوقی خاص خود همراه است. کوچک ترین خطا در تنظیم درخواست، آماده سازی مدارک، یا پیگیری مراحل می تواند منجر به تأخیر یا حتی تضییع حقوق ذی نفع شود.

• دقت در تنظیم گزارش اصلاحی: بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات بعدی، دقت حداکثری در زمان تنظیم خود گزارش اصلاحی است. تعهدات باید واضح، صریح، و بدون ابهام باشند و تمامی جوانب احتمالی در نظر گرفته شود.
• حفظ مستندات: تمامی مدارک مربوط به گزارش اصلاحی و روند ابلاغ آن را با دقت نگهداری کنید.
• اهمیت مشاوره حقوقی: با توجه به تخصصی بودن مباحث، اکیداً توصیه می شود پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور اجرای احکام و دعاوی مدنی مشورت کنید. وکیل می تواند شما را در تمامی مراحل از تنظیم درخواست تا پیگیری عملیات اجرایی، راهنمایی کرده و احتمال موفقیت پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. وکلای مجرب می توانند بهترین استراتژی را برای پرونده شما تعیین کنند، از حقوق شما دفاع نمایند، و در مواجهه با چالش های احتمالی راهکارهای مؤثر ارائه دهند.

نتیجه گیری

گزارش اصلاحی به عنوان یک راهکار کارآمد و قانونی برای حل و فصل اختلافات در نظام قضایی کشور، نقش بسزایی در کاهش حجم پرونده ها و تسریع فرآیند احقاق حق دارد. با این حال، قابلیت اجرایی این توافقات است که به آن ارزش و اعتبار نهایی می بخشد. درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی، ابزاری قدرتمند در دست ذی نفعان است تا در صورت عدم ایفای تعهدات از سوی طرف مقابل، حقوق خود را از طریق مجاری قانونی استیفا کنند.

از تعریف و ماهیت حقوقی گزارش اصلاحی که آن را در حکم عقد صلح و لازم الاجرا برای طرفین قرار می دهد، تا بررسی انواع آن و مبانی قانونی قابلیت اجرایی اش در مواد ۱۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی و ۲۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تمامی جوانب این فرآیند مورد تبیین قرار گرفت. همچنین، شرایط ماهوی از قبیل قطعیت و معین بودن تعهدات، و شرایط شکلی نظیر ابلاغ صحیح و درخواست کتبی، برای صدور اجرائیه ضروری هستند. نکته کلیدی و محل اختلاف حقوقی در مورد اینکه چه کسی می تواند درخواست اجرائیه کند؟ نیز با استناد به نظر غالب و رأی دیوان عالی کشور، به روشنی بیان شد که تنها خواهان اولیه دعوا این حق را دارد و راهکار خوانده در صورت عدم اجرای تعهدات خواهان، طرح دعوای جدید است.

در نهایت، با ارائه یک نمونه کاربردی از فرم درخواست صدور اجرائیه گزارش اصلاحی و تشریح نکات تکمیلی نظیر تفاوت اجرای گزارش اصلاحی دادگاه و دفتر اسناد رسمی، شرایط ابطال یا توقف عملیات اجرایی، و هزینه های مربوطه، تلاش شد تا یک نقشه راه جامع و عملی برای مخاطبان فراهم آید. تأکید بر دقت، آگاهی از تمامی جزئیات قانونی و مشورت با وکیل متخصص در تمامی مراحل، از لحظه تنظیم گزارش اصلاحی تا پیگیری نهایی اجرائیه، می تواند سرنوشت پرونده را به طور چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد و به احقاق کامل حقوق افراد یاری رساند.