کلاهبرداران ارز دیجیتال

کلاهبرداران ارز دیجیتال افرادی هستند که با استفاده از روش های فریبنده و وعده های دروغین، سرمایه کاربران را در بازارهای دیجیتال به سرقت می برند. این فعالیت ها شامل طرح های پانزی، فیشینگ، جعل هویت و پروژه های جعلی است که با هدف سوءاستفاده از ناآگاهی و طمع سرمایه گذاران انجام می شود.

با گسترش روزافزون نفوذ ارزهای دیجیتال در سیستم های مالی جهانی و افزایش علاقه عموم مردم به سرمایه گذاری در این حوزه، بازار کریپتوکارنسی به محیطی جذاب برای افراد سودجو و کلاهبرداران تبدیل شده است. ماهیت غیرمتمرکز، سرعت بالای تراکنش ها و در برخی موارد ناشناس بودن مبادلات، از جمله ویژگی هایی است که بستر را برای انواع فعالیت های فریبکارانه فراهم می آورد. افزایش آگاهی عمومی، به ویژه در میان کاربران تازه وارد، به یک ضرورت انکارناپذیر مبدل گشته تا از سرمایه های دیجیتال در برابر تهدیدات روزافزون محافظت شود.

کلاهبرداران ارز دیجیتال چه کسانی هستند و چگونه عمل می کنند؟

کلاهبرداری در حوزه ارز دیجیتال به هرگونه اقدام فریبکارانه ای گفته می شود که طی آن افراد یا گروه هایی با سوءاستفاده از اعتماد یا ناآگاهی کاربران، دارایی های دیجیتال آن ها را به دست آورند. این فعالیت ها می تواند از طریق وعده های سودآوری غیرواقعی، جعل هویت، یا حملات سایبری صورت گیرد.

انگیزه های اصلی کلاهبرداران از این اقدامات، اغلب کسب سود مالی نامشروع با بهره گیری از ویژگی های خاص بازار ارز دیجیتال است. تمرکززدایی که امکان ردیابی دشوارتر تراکنش ها را فراهم می کند، عدم وجود نظارت کامل رگولاتوری در برخی حوزه ها و البته میزان آگاهی پایین بخشی از کاربران، همگی به عنوان نقاط ضعفی برای این بازار تلقی می شوند که کلاهبرداران از آن ها بهره برداری می کنند.

دسته بندی کلی روش های کلاهبرداری

• سوءاستفاده از اعتماد و فریب (مهندسی اجتماعی): کلاهبرداران با ایجاد ارتباط عاطفی، جعل هویت یا ادعاهای دروغین، قربانیان را به افشای اطلاعات حساس یا انتقال دارایی ترغیب می کنند.
• جذب سرمایه با وعده های دروغین (طرح های مالی جعلی): پروژه هایی که با وعده سودهای تضمین شده و غیرواقعی، سرمایه جمع آوری کرده و در نهایت با دارایی ها ناپدید می شوند.
• حملات فنی و سایبری: استفاده از بدافزارها، فیشینگ و حملات مستقیم به زیرساخت های دیجیتال برای دسترسی غیرمجاز به کیف پول ها و حساب های کاربری.

متداول ترین روش های کلاهبرداری در حوزه ارز دیجیتال

فریب های روانشناختی و مهندسی اجتماعی

فیشینگ (Phishing)

فیشینگ یکی از رایج ترین انواع کلاهبرداری در فضای دیجیتال است که در آن، کلاهبرداران با جعل هویت یک نهاد معتبر (مانند صرافی ها یا کیف پول های دیجیتال)، تلاش می کنند اطلاعات حساس کاربران نظیر کلیدهای خصوصی، عبارت های بازیابی یا کدهای تأیید را به دست آورند. این حملات معمولاً از طریق ایمیل های جعلی، پیامک ها یا وب سایت های تقلبی انجام می شوند که کاربران را به صفحات ورود ساختگی هدایت می کنند.

نمونه های عملی این نوع کلاهبرداری شامل لینک های تبلیغاتی دروغین است که در شبکه های اجتماعی یا موتورهای جستجو به نمایش درمی آیند و به صفحات ورود جعلی صرافی ها یا کیف پول ها منتهی می شوند. کاربران با وارد کردن اطلاعات خود در این صفحات فریبکارانه، عملاً کلید دسترسی به دارایی هایشان را به کلاهبرداران واگذار می کنند.

جعل هویت (Impersonation)

در این روش، کلاهبرداران خود را به جای افراد مشهور، اینفلوئنسرهای حوزه کریپتو، یا حتی اعضای تیم پشتیبانی صرافی ها و نهادهای دولتی معرفی می کنند. هدف، جلب اعتماد قربانیان و ترغیب آن ها به انجام تراکنش های مالی یا افشای اطلاعات شخصی است.

از مثال های بارز این نوع کلاهبرداری می توان به استفاده از فناوری دیپ فیک (Deepfake) برای تولید ویدئوهای جعلی از افراد سرشناس (مانند ایلان ماسک) اشاره کرد که در آن ها، این افراد در حال تبلیغ پروژه های کلاهبرداری به نظر می رسند. همچنین، تماس های تلفنی یا پیام هایی از جانب پشتیبانی یک کیف پول یا صرافی معتبر که اطلاعات حساس را درخواست می کنند، از دیگر تاکتیک های جعل هویت است.

کلاهبرداری های عاطفی (Romance Scams / Pig Butchering)

کلاهبرداری های عاطفی که گاهی با اصطلاح قصابی خوک نیز شناخته می شوند، نوع پیچیده ای از فریب روانشناختی هستند. در این روش، کلاهبرداران با قربانیان خود در پلتفرم های دوستیابی یا شبکه های اجتماعی رابطه عاطفی برقرار می کنند. پس از ایجاد یک پیوند عمیق و جلب کامل اعتماد، قربانی را به سرمایه گذاری در یک پروژه ارز دیجیتال مطمئن یا انتقال پول به حساب کلاهبردار ترغیب می کنند.

این کلاهبرداران زمان زیادی را صرف پرورش این روابط می کنند تا قربانی بدون هیچ شکی به آن ها اعتماد کند. آن ها معمولاً وعده سودهای نجومی و زندگی رؤیایی را می دهند و پس از دریافت مبالغ هنگفت، ناپدید می شوند و قربانی را با ضررهای مالی و عاطفی رها می کنند.

پیشنهادهای شغلی و فرصت های کسب وکار جعلی

کلاهبرداران با ایجاد پیشنهادهای شغلی یا فرصت های کسب وکار وسوسه انگیز در حوزه ارز دیجیتال، افراد جویای کار یا سرمایه گذاران را هدف قرار می دهند. این پیشنهادها اغلب شامل وعده درآمد بالا و بدون نیاز به تخصص یا تجربه قبلی است.

برای مثال، ممکن است از فرد خواسته شود مبلغی را به عنوان هزینه آموزش یا سرمایه اولیه برای شرکت در یک کسب وکار پرسود یا بازی کریپتویی با درآمد بالا واریز کند. این طرح ها نیز معمولاً پس از دریافت پول، محو شده و هیچ گونه سود یا فرصت شغلی واقعی را برای قربانی فراهم نمی کنند.

طرح های مالی فریبنده و وعده های کاذب

طرح های پانزی و هرمی (Ponzi & Pyramid Schemes)

طرح های پانزی و هرمی از جمله قدیمی ترین و متداول ترین روش های کلاهبرداری در بازارهای مالی هستند که با ظهور ارزهای دیجیتال، شکلی جدید به خود گرفته اند. در این طرح ها، به سرمایه گذاران وعده سودهای بسیار بالا و تضمین شده داده می شود، در حالی که هیچ فعالیت اقتصادی واقعی پشتوانه این سودها نیست.

طرح پانزی به این صورت عمل می کند که سود سرمایه گذاران قدیمی از محل سرمایه های ورودی از اعضای جدید پرداخت می شود. هنگامی که جریان ورود سرمایه گذاران جدید کند یا متوقف شود، این طرح فرو می ریزد. طرح های هرمی نیز مشابه پانزی هستند، با این تفاوت که شرکت کنندگان برای کسب درآمد ملزم به جذب اعضای جدید به عنوان زیرمجموعه هستند و سود آن ها از حق عضویت یا سرمایه گذاری این زیرمجموعه ها تأمین می شود.

هر وعده سود تضمین شده و غیرمنطقی در بازار ارزهای دیجیتال، اولین و مهم ترین پرچم قرمز برای شناسایی کلاهبرداری است. این طرح ها به جریان دائمی سرمایه جدید برای پرداخت سود به سرمایه گذاران قبلی متکی هستند.

نمونه های برجسته این طرح ها در ایران شامل پروژه هایی مانند یونیفاندز، وایزلینگ، یونیک فایننس و مستر دیجی کوین است که افراد زیادی را متضرر کرده اند. این طرح ها با نمایش سودهای اولیه به برخی از کاربران، اعتماد سایرین را جلب کرده و مقادیر زیادی سرمایه را جمع آوری می کنند.

پامپ و دامپ (Pump & Dump)

این روش کلاهبرداری اغلب در مورد شت کوین ها و توکن های با حجم بازار پایین به کار گرفته می شود. کلاهبرداران با خرید مقادیر زیادی از یک ارز دیجیتال کم ارزش (پامپ)، شروع به تبلیغات گسترده و اغراق آمیز برای آن می کنند تا تقاضای کاذبی ایجاد کرده و قیمت را به صورت مصنوعی بالا ببرند.

پس از رسیدن قیمت به اوج مورد نظر، کلاهبرداران دارایی های خود را به یکباره و در حجم بالا به فروش می رسانند (دامپ). این اقدام باعث سقوط ناگهانی قیمت می شود و سرمایه گذارانی که تحت تأثیر هیجان و ترس از دست دادن سود (FOMO) اقدام به خرید کرده بودند، با ضررهای سنگین مواجه می شوند. مراحل این طرح عبارتند از:

1. مرحله پیش راه اندازی: ایجاد هیجان اولیه و شایعات در جامعه.
2. مرحله راه اندازی: جذب قربانیان بیشتر از طریق تبلیغات و وعده های دروغین.
3. مرحله پامپ: افزایش مصنوعی قیمت با خریدهای هماهنگ شده.
4. مرحله دامپ: فروش ناگهانی دارایی ها توسط کلاهبرداران و سقوط قیمت.

نمونه های این کلاهبرداری شامل توکن هایی با تبلیغات سنگین و وعده های رشد فضایی مانند توکن ووجک و تدی دوج بوده است.

راگ پول (Rug Pull)

راگ پول یکی از خطرناک ترین انواع کلاهبرداری در فضای دیفای (DeFi) است. در این روش، توسعه دهندگان یک پروژه ارز دیجیتال پس از جمع آوری سرمایه قابل توجه از سرمایه گذاران، ناگهان تمامی نقدینگی پروژه را برداشت کرده و ناپدید می شوند. این اتفاق باعث می شود توکن های خریداری شده توسط کاربران عملاً بی ارزش شده و نقدینگی لازم برای فروش آن ها وجود نداشته باشد.

نشانه های تشخیص یک راگ پول بالقوه شامل تیم توسعه دهنده ناشناس، عدم وجود حسابرسی امنیتی قرارداد هوشمند، نقدینگی قفل نشده در استخرهای نقدینگی، و وعده های سود بسیار بالا در زمان کوتاه است.

استخراج ابری جعلی (Fake Cloud Mining)

پروژه های استخراج ابری جعلی، به کاربران وعده می دهند که می توانند بدون نیاز به خرید تجهیزات گران قیمت ماینینگ، از طریق اجاره قدرت هش در مراکز استخراج از راه دور، سودهای ثابتی کسب کنند. این پلتفرم ها معمولاً با ادعای سودهای غیرمنطقی و بدون ریسک، کاربران را به واریز سرمایه اولیه ترغیب می کنند.

در واقعیت، بسیاری از این پلتفرم ها هیچ گونه فعالیت استخراجی انجام نمی دهند و تنها با پول کاربران جدید، سودهای اولیه کاربران قدیمی را پرداخت می کنند که نشان دهنده یک طرح پانزی است. مستر دیجی کوین، آی ماینر، و ایران کوین ماین از نمونه های معروف کلاهبرداری در این حوزه در ایران بوده اند.

ICO و NFT های جعلی

عرضه اولیه سکه (ICO) و کالکشن های توکن های غیرمثلی (NFT) که بدون کاربرد واقعی و صرفاً با هدف جمع آوری سرمایه ایجاد می شوند، می توانند به ابزاری برای کلاهبرداری تبدیل شوند. کلاهبرداران با ایجاد هیاهو و تبلیغات گسترده، کاربران را به سرمایه گذاری در این پروژه های بی اساس ترغیب می کنند.

پروژه هایی مانند آریا کوین و سوءاستفاده های متعدد در بازارهای NFT، نمونه هایی از این نوع کلاهبرداری هستند. در این موارد، پس از جمع آوری سرمایه، پروژه رها شده و توکن ها یا NFTها ارزش خود را از دست می دهند.

کلاهبرداری های فنی و حملات سایبری

بدافزارها و اپلیکیشن های جعلی (Malware & Fake Apps)

کلاهبرداران با شبیه سازی دقیق اپلیکیشن های کیف پول ها و صرافی های معتبر، کاربران را فریب می دهند تا نسخه های جعلی آن ها را نصب کنند. این بدافزارها پس از نصب، به کلیدهای خصوصی، عبارت های بازیابی یا سایر اطلاعات حساس دسترسی پیدا کرده و دارایی های دیجیتال کاربر را به سرقت می برند.

نصب اپلیکیشن ها از منابع نامعتبر، به جای فروشگاه های رسمی (مانند گوگل پلی استور یا اپ استور)، خطر این نوع کلاهبرداری را به شدت افزایش می دهد. نسخه های جعلی اتمیک والت که منجر به سرقت سرمایه هزاران نفر شد، نمونه ای بارز از این روش است.

جعل آدرس کیف پول (Address Spoofing/Poisoning)

این روش کلاهبرداری از رویه رایج کاربران در چک کردن چند حرف اول و آخر آدرس کیف پول سوءاستفاده می کند. کلاهبرداران آدرس های کیف پولی ایجاد می کنند که حروف ابتدایی و انتهایی آن ها مشابه آدرس های مشروع قربانی باشد. سپس با ارسال تراکنش های کوچک به آدرس قربانی، این آدرس جعلی را در تاریخچه تراکنش های کیف پول قربانی ثبت می کنند.

در هنگام انجام تراکنش های بعدی، اگر قربانی به جای کپی کردن آدرس صحیح، به اشتباه آدرس جعلی موجود در تاریخچه را کپی و استفاده کند، دارایی هایش به حساب کلاهبردار واریز می شود. این اتفاق به حمله کپی-پیست نیز معروف است.

حمله مرد میانی (Man-in-the-Middle Attack)

حمله مرد میانی زمانی رخ می دهد که کلاهبردار در یک شبکه ارتباطی، بین دو طرف (مثلاً کاربر و صرافی) قرار گرفته و اطلاعات رد و بدل شده را شنود یا دستکاری کند. این حملات معمولاً در شبکه های وای فای عمومی و ناامن اتفاق می افتد، جایی که هکر می تواند به راحتی به اطلاعات حساس مانند رمز عبور و کلیدهای خصوصی دسترسی پیدا کند.

برای جلوگیری از این نوع حملات، توصیه می شود هرگز از شبکه های وای فای عمومی برای انجام تراکنش های مالی یا دسترسی به حساب های ارز دیجیتال استفاده نکنید. استفاده از VPN و شبکه های خصوصی، لایه امنیتی اضافی را فراهم می آورد.

باج افزارها (Ransomware)

باج افزار نوعی بدافزار است که پس از آلوده کردن سیستم کاربر، فایل ها یا کل دستگاه را قفل می کند و در ازای آزادسازی آن ها، درخواست باج به صورت ارز دیجیتال (معمولاً بیت کوین) می کند. کلاهبرداران با این روش، از قابلیت ناشناس بودن تراکنش های ارز دیجیتال برای دریافت وجه باج بدون ردیابی استفاده می کنند.

این حملات می توانند خسارات جبران ناپذیری به بار آورند، به خصوص برای سازمان ها و افراد. نگهداری منظم از نسخه های پشتیبان اطلاعات و استفاده از آنتی ویروس های به روز، از جمله راهکارهای پیشگیری از این نوع کلاهبرداری است.

کلاهبرداری با هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (AI) با وجود مزایای فراوان، ابزاری جدید در دستان کلاهبرداران ارز دیجیتال شده است. کلاهبرداران از ربات های چت هوش مصنوعی یا دستیارهای مجازی برای تعامل با کاربران استفاده می کنند. این ربات ها می توانند مشاوره سرمایه گذاری جعلی ارائه دهند، توکن ها یا عرضه های اولیه (ICO) کلاهبرداری را تبلیغ کنند و کاربران را به برنامه های سرمایه گذاری با بازدهی دروغین سوق دهند.

فناوری هوش مصنوعی به کلاهبرداران امکان می دهد فعالیت های خود را خودکارسازی کرده و آن ها را در ابعاد گسترده تری انجام دهند، که این امر شناسایی و مقابله با آن ها را دشوارتر می کند. برای مثال، هوش مصنوعی می تواند به ایجاد سریع محتوای فریبنده برای طرح های پامپ و دامپ کمک کند.

پرچم های قرمز (Red Flags): چگونه فعالیت کلاهبرداران را تشخیص دهیم؟

شناخت نشانه های هشداردهنده (Red Flags) برای محافظت از سرمایه در بازار ارزهای دیجیتال حیاتی است. این نشانه ها به کاربران کمک می کنند تا پروژه ها و پیشنهادهای کلاهبرداری را پیش از ورود به آن ها شناسایی کنند:

• وعده های سود بالا و تضمین شده: هیچ سرمایه گذاری قانونی، به خصوص در بازارهای پرنوسان مانند ارز دیجیتال، نمی تواند سودهای بالا و تضمین شده را وعده دهد.
• فقدان وایت پیپر شفاف، نقشه راه نامشخص یا تیم ناشناس: پروژه های معتبر دارای مستندات فنی جامع و تیم توسعه دهنده با سابقه مشخص هستند.
• بازاریابی اغراق آمیز و فشار برای تصمیم گیری سریع (ایجاد حس FOMO): کلاهبرداران معمولاً با ایجاد حس فوریت و استفاده از تکنیک های بازاریابی تهاجمی، کاربران را به سرمایه گذاری سریع و بدون تحقیق ترغیب می کنند.
• درخواست اطلاعات حساس و شخصی: هیچ نهاد یا پروژه معتبری اطلاعاتی مانند کلید خصوصی کیف پول یا عبارت بازیابی را درخواست نمی کند.
• وجود غلط های املایی و نگارشی در مستندات یا وب سایت: نشانه ای از بی توجهی و غیرحرفه ای بودن که می تواند حاکی از کلاهبرداری باشد.
• اصرار بر پرداخت یا تراکنش صرفاً با ارز دیجیتال: در حالی که بسیاری از پروژه های قانونی گزینه های پرداخت متنوعی دارند.
• عدم لیست شدن پروژه در صرافی های معتبر جهانی: پروژه های معتبر تمایل دارند در صرافی های بزرگ و شناخته شده لیست شوند.
• عدم وجود کاربرد واقعی برای توکن یا پروژه: توکن هایی که صرفاً برای جذب سرمایه و بدون کاربرد عملی ایجاد می شوند، اغلب کلاهبرداری هستند.

راهکارهای عملی برای محافظت در برابر کلاهبرداران ارز دیجیتال

تحقیق و بررسی کامل (DYOR – Do Your Own Research)

اساسی ترین و مهم ترین گام در محافظت از دارایی های دیجیتال، انجام تحقیقات مستقل و جامع (DYOR) است. پیش از سرمایه گذاری در هر پروژه، باید زمان کافی برای بررسی دقیق آن اختصاص داد. این شامل بررسی وایت پیپر پروژه برای درک اهداف، فناوری و مدل اقتصادی آن، شناخت تیم توسعه دهنده و سوابق آن ها، و ارزیابی جامعه کاربری و فعالیت آن ها در شبکه های اجتماعی است.

همچنین، استفاده از ابزارهای تحلیلی مانند Bubble Maps برای بررسی توکنومیک و توزیع دارایی ها در میان کیف پول های مختلف، می تواند به شناسایی تمرکز دارایی و پتانسیل کلاهبرداری کمک کند. عدم شفافیت در هر یک از این موارد، باید به عنوان یک پرچم قرمز جدی تلقی شود.

امنیت کیف پول و حساب های کاربری

حفظ امنیت کیف پول ها و حساب های کاربری، خط مقدم دفاع در برابر کلاهبرداران است. همواره از کیف پول های سخت افزاری (برای ذخیره سازی بلندمدت) و کیف پول های نرم افزاری شناخته شده و معتبر استفاده کنید. کلیدهای خصوصی و عبارت بازیابی (Seed Phrase) را به عنوان محرمانه ترین اطلاعات خود تلقی کرده و هرگز آن ها را با کسی به اشتراک نگذارید یا به صورت آنلاین ذخیره نکنید.

فعال سازی احراز هویت دوعاملی (2FA) برای تمامی حساب ها و پلتفرم ها، لایه امنیتی بسیار مهمی اضافه می کند. همچنین، هنگام دانلود اپلیکیشن ها و نرم افزارهای مرتبط با ارز دیجیتال، فقط از منابع رسمی و وب سایت های اصلی پروژه استفاده کنید.

هوشیاری در فضای آنلاین

کلاهبرداران اغلب از طریق لینک های مخرب در فضای آنلاین قربانیان خود را فریب می دهند. هرگز بر روی لینک های ناشناس یا مشکوک کلیک نکنید، حتی اگر از جانب دوستان یا آشنایان ارسال شده باشند (ممکن است حساب آن ها هک شده باشد). آدرس وب سایت های صرافی ها و کیف پول های خود را به صورت دستی وارد یا آن ها را بوکمارک کنید تا از ورود به وب سایت های فیشینگ جلوگیری شود.

همچنین، به ادعاهای وسوسه انگیز یا درخواست های مشکوک افراد ناشناس در شبکه های اجتماعی پاسخ ندهید. استفاده از شبکه های وای فای عمومی برای انجام تراکنش های مالی به شدت خطرناک است و باید از آن اجتناب شود.

مدیریت ریسک هوشمندانه

سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال همواره با ریسک همراه است. برای کاهش خطر کلاهبرداری، فقط در پروژه هایی سرمایه گذاری کنید که کاملاً آن ها را درک کرده اید و از اهداف و فناوری آن ها مطمئن هستید. پرهیز از سرمایه گذاری های هیجانی در شت کوین ها و پروژه های با ریسک بالا بدون تحقیق عمیق، از اهمیت بالایی برخوردار است.

همیشه با پولی سرمایه گذاری کنید که توان از دست دادنش را دارید. بازار کریپتوکارنسی می تواند نوسانات شدیدی داشته باشد و حتی پروژه های معتبر نیز ممکن است با ضرر مواجه شوند. تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری و عدم تمرکز بر یک پروژه خاص، می تواند ریسک ها را کاهش دهد.

معرفی پروژه ها و سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال (تمرکز بر نمونه های ایرانی)

حوزه ارزهای دیجیتال، به دلیل نوپا بودن و پیچیدگی های فنی، متاسفانه محفلی برای کلاهبرداران شده است. در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین پروژه ها و سایت های کلاهبرداری که بسیاری از کاربران را در ایران متضرر کرده اند، می پردازیم:

طرح های پانزی و هرمی

• یونیفاندز (Unifunds): یک طرح پانزی که با وعده سودهای بالا در مالزی آغاز به کار کرد و سرمایه گذاران ایرانی زیادی را فریب داد. سود سرمایه گذاران قدیمی از پول افراد جدید پرداخت می شد.
• وایزلینگ (Wiseling): شرکتی ثبت شده در فنلاند که با وعده های سود تضمینی، به ویژه در ایران، فعالیت گسترده ای داشت و در نهایت با ناپدید شدن مدیران، سرمایه کاربران را به یغما برد.
• پروپرتیک (Propertiq): شرکتی در حوزه املاک و مستغلات که وعده سودهای بالا و بدون ریسک می داد، اما فاقد مجوزهای لازم و شفافیت بود و توسط مراجع قانونی به عنوان کلاهبرداری شناخته شد.
• Unique Finance: این شرکت با وعده سرمایه گذاری در بازارهای بین المللی و سودهای بالا، از طریق روش عضوگیری و پرداخت سود به قدیمی ها از محل جدیدها، یک طرح پانزی را اجرا می کرد.
• دیفای گروپس (DeFi Groups): با سوءاستفاده از نام دیفای، وعده سودهای غیرواقعی ماهانه ۱۰ تا ۱۷ درصد می داد و تیم توسعه دهنده آن ناشناس بود.
• پی کوین (PCoin): یک ارز دیجیتال جعلی که با سوءاستفاده از نام پوما، و با تمرکز ۹۰ درصدی توکن ها در چند کیف پول محدود، ماهیت پانزی داشت.
• تری ان وست (Treenvest): پروژه ای که با وعده سودهای ثابت و بدون ریسک از طریق ربات های هوشمند در فارکس و کریپتو، یک طرح پانزی را دنبال می کرد و توکن بومی آن (3CO) در هیچ صرافی معتبر لیست نشد.
• Orbit Network: ادعا می کرد توسعه دهنده جهانی بلاک چین است و با معرفی ارزهای RKN، SNL و NYE و وعده سودهای قطعی، ماهیت پانزی داشت. ۹۹ درصد عرضه توکن ها در ۱۰ آدرس متمرکز بود.
• کینگ مانی (King Money): ارز دیجیتالی (KIM) که با هدف تسهیل انتقال ارزش در بازاریابی شبکه ای معرفی شد، اما فاقد وایت پیپر و اطلاعات توسعه دهندگان بود و توسط وزارت اطلاعات به عنوان یک شبکه کلاهبرداری سازمان یافته شناسایی شد.
• یوتی بایت (UtByte): صرافی و کیف پول دیجیتال مرتبط با کینگ مانی که با ادعاهای دروغین درباره ارزش بازار و محدود کردن برداشت، به فریب کاربران ایرانی می پرداخت.
• Initiative Q: پروژه ای که با هدف ایجاد سیستم پرداخت جدید و ارز دیجیتال کیو و با وعده ارز رایگان به کاربران اولیه، ساختار هرمی و عدم شفافیت در مدل اقتصادی داشت.
• توکن دنا (DenaToken): با نماد DNA، توسط فردی نوجوان راه اندازی شد که بدون دانش کافی، با وعده رشد ۱۰۰ برابری سرمایه، بیش از ۶۱ میلیارد تومان کلاهبرداری کرد.
• استخراج رمز ارز بهکامان (Behkamcoin): پروژه ای که با ادعای استخراج با انرژی خورشیدی و تبلیغات گسترده، یک طرح پانزی بود و بنیان گذاران آن سابقه ای در بلاک چین نداشتند.
• دابل وی اتریوم (Double W Ethereum): یک شبکه که با تبلیغات پر زرق وبرق و جذب افراد جدید، سودهای کلان پرداخت می کرد، اما در واقع یک طرح پانزی بود.
• اوپن سویل (Open Soil): پروژه ای با وعده سودهای روزانه ۲.۳ تا ۴.۸ درصد و ساختار زیرمجموعه گیری هرمی که فاقد هویت مشخص سازندگان و توضیحات منطقی درآمدزایی بود.
• پایکو (Paicoo): شرکتی که خود را پیشگام تجارت الکترونیک می دانست و با وعده سود روزانه از دادوستد کالا، سرمایه کاربران را جمع آوری می کرد، اما سازوکار مشخصی نداشت.
• آی سی بروکر (IC Broker): پلتفرمی که خود را در تمامی حوزه های کریپتو فعال نشان می داد و با وعده سود قابل توجه از هولدینگ دارایی های دیجیتال، در واقع یک طرح پانزی بود.

شت کوین ها و پامپ و دامپ ها

• بیکس بی کوین (Bixbcoin): ارز دیجیتالی با فعالیت های مشکوک و ساختار هرمی که وعده سودهای سالیانه ۵۳.۵ تا ۵۳۶.۵ درصد می داد و تیم توسعه دهنده آن ناشناس بود.
• AiTrades: پروژه ای کلاهبرداری با توکن ATC Coin که با وعده سودهای بالا و استفاده از هوش مصنوعی، فاقد مستندات فنی معتبر، تیم توسعه دهنده شناخته شده و برنامه کسب وکار شفاف بود.
• NOKON: توکن دیجیتالی که در سال ۲۰۲۱ معرفی شد، اما فاقد وایت پیپر شفاف، تیم توسعه دهنده مشخص، و تمرکز ۹۵ درصدی توکن ها در دو کیف پول بود.
• یوزبیت (Yoozbit): پلتفرم ایرانی با توکن یوزکوین (YZC) که با وعده های سود بالا و لیست شدن در صرافی های معتبر خارجی، پلن های زیرمجموعه گیری هرمی را اجرا می کرد.
• دریک (Darik): ارز دیجیتالی که با ادعای پیشی گرفتن از بیت کوین تبلیغ می شد، اما فاقد پشتوانه واقعی بود و پلیس فتا اعضای اصلی آن را دستگیر کرد.
• بِم چین (BEMCHAIN): پلتفرم سرمایه گذاری با ویژگی های مشکوک، بدون نظارت قانونی و با وعده سودهای غیرواقعی که به عنوان طرح هرمی فعالیت می کرد.
• توکن ووجک (Wojak Token): ارز دیجیتالی که به دلیل نوسانات شدید قیمتی و رفتارهای مشکوک (پامپ و دامپ) و کدهای مخرب در قرارداد هوشمند، به عنوان کلاهبرداری شناخته می شود.
• توکن تدی دوج (Teddy Doge): یک پروژه پامپ و دامپ با نماد TEDDY که پس از جذب سرمایه، با ریزش ۹۹ درصدی قیمت توکن مواجه شد.
• لاکیرا (Laqira): پروتکل LQR که توسط افراد دارای سابقه پروژه های مشکوک راه اندازی شد و ۹۸ درصد توکن های آن در پنج کیف پول قفل نشده نگهداری می شدند.
• نوکون توکن (Nokon Token): ارز دیجیتالی که با تبلیغات گسترده اما بدون پشتوانه فنی و وایت پیپر جامع، و با تمرکز ویژه بر کاربران ایرانی، به عنوان کلاهبرداری طراحی شد.

استخراج ابری و توکن های جعلی/بدافزارها

• مستر دیجی کوین (Mr Digi Coin): پلتفرم استخراج ابری دوج کوین که با وعده سود ثابت از استیکینگ و استخراج ابری، یک طرح پانزی بود.
• آی ماینر (iMiner): شرکتی که در زمینه اجاره ماینر و استخراج ابری فعالیت می کرد، اما فاقد مجوزهای قانونی و مزارع استخراج واقعی بود.
• ایران کوین ماین (Iran Coinmine): وب سایتی با ادعای سرمایه گذاری در استخراج ارزهای دیجیتال با سودهای بالا که فاقد مجوز رسمی و شفافیت مدیریتی بود.
• پای نتورک (Pi Network): پروژه ای که ادعا می کند امکان استخراج ارز دیجیتال Pi را با گوشی موبایل فراهم می کند، اما از نظر فنی غیرممکن است و ساختار هرمی دارد.
• پروژه ایم توکن (Imtoken): پروژه ای مبتنی بر ترون با وعده های سود بالا، که سازندگان آن ناشناس بودند و هیچ توضیحی در مورد نحوه محاسبه سود ارائه نمی داد.
• گرام فری (Gram Free): با سوءاستفاده از نام تلگرام و وعده کسب درآمد از طریق ارز گرام (با وظایف ساده)، اما فاقد ارزش واقعی توکن و محدودیت در برداشت.
• AgiGPT-QT4: پروژه ای کلاهبرداری با هوش مصنوعی که ادعا می کرد با سرمایه گذاری حداقلی ۱۰ تتر می تواند کاربران را میلیاردر کند، اما فاقد منطق و شفافیت بود.
• BTCUIO: سایتی جعلی در حوزه ارزهای دیجیتال که با ظاهری پر از اشکال، به کاربران در واتساپ پیغام می دادند که حساب با میلیون ها دلار به آن ها اختصاص یافته و باید برای برداشت، حساب خود را شارژ کنند.

سایر کلاهبرداری های خاص

• پروژه آریا کوین (Arya Coin): اولین کوین ایرانی که در کوین مارکت کپ ثبت شد، اما ۷۳ درصد توکن ها در یک آدرس متمرکز بود و اخبار حضور اعضای پانزی مستر دیجی کوین در آن منتشر شد.
• پوما کوین (Puma Coin): ارز دیجیتالی با ادعای سود سالیانه ۳۶ درصدی و زیرمجموعه گیری، اما با ایرادات فنی فراوان، عدم شفافیت در زیرساخت بلاک چین و تمرکز بالای توکن ها در چند کیف پول.
• التراورس سیتی (Ultraverse City): متاورس جدید با تبلیغات گسترده در ایران که با اوربیت نتورک (یک طرح پانزی) همکاری داشت و احتمالاً توسط همان تیم ساخته شده بود.
• ترون ۲۰۱۸ (Tron 2018): پروژه ای مبتنی بر ترون که خود را پلتفرم استخراج ارز مجازی با سودهای نجومی معرفی می کرد، اما یک طرح پانزی بود و هیچ ارتباطی با تیم ترون نداشت.
• پروژه لوتوچی (Lotochi): سایتی که خود را مؤسسه خیریه معرفی می کرد و ادعا داشت از طریق بلیط های لاتاری کمک جمع آوری می کند، اما فاقد مجوز و شفافیت در قرعه کشی ها بود.
• پروژه لاکسون (Laxsson): پلتفرم سرمایه گذاری انحصاری با کد دعوت که ادعا می کرد از هوش مصنوعی برای سودرسانی استفاده می کند، اما هویت سازندگان ناشناس بود و اطلاعات متناقضی داشت.
• پروژه آمازون سل (Amazon Sell): پروژه ای در ایران که با ادعای تسریع خرید و فروش کالاهای خارجی و دریافت پورسانت، یک طرح پانزی بود و پس از جمع آوری سرمایه، وب سایت آن بسته شد.
• پروژه مزرعه آینده: بازی تجاری شبیه سازی کشاورزی که کاربران ایرانی را با وعده سود روزانه دلاری بسیار بالا هدف قرار می داد، اما طراحی سایت غیرحرفه ای و سازندگان ناشناس داشت.
• پروژه ریچاتو (Richato): پلتفرمی با وعده سیگنال های معاملاتی و سود قابل توجه که تبلیغات گسترده ای داشت، اما فاقد تضمین صحت سیگنال ها و پشتیبانی فعال بود.
• پروژه کربلا کوین (Karbala Coin): پروژه ای که با سوءاستفاده از نام مقدس کربلا و اعتقادات مذهبی، وعده سود ۳,۰۰۰ درصدی می داد، اما وایت پیپر آن ایرادات نگارشی داشت و مکانیسم سوددهی آن مشخص نبود.
• پروژه اکو اسمارت (Eco Smart): طرح سرمایه گذاری که با جذب ترون، وعده محصولاتی مانند گیمینگ و ربات ترید می داد، اما سازوکار مشخصی نداشت و وعده هایش محقق نشد.
• پروژه های تیمون و گوچپن (Timon & Guccipen): دو پروژه کلاهبرداری هرمی مشابه که با وعده سودهای کلان و زیرمجموعه گیری، کاربران ایرانی را فریب می دادند و وب سایت رسمی نداشتند.
• پروژه اتسی 96 (Etsi 96): طرح کلاهبرداری با وعده سودهای کلان از مشاهده تبلیغات و جذب زیرمجموعه، که سازوکار درآمدزایی آن مبهم بود.
• دگ کوین (Dagcoin): ارز دیجیتالی با شعار اولین ارز دیجیتال کاربردی که توسط نایل سارگسیان معرفی شد، اما تنها از طریق صرافی SwipeX قابل دسترسی بود و به پروژه بازاریابی شبکه ای ساکسس فکتوری مرتبط بود.
• سیکائو (Sicao): پلتفرمی که در حوزه دراپ شیپینگ با وعده سودهای بالا وارد شد، اما سازوکار مشخصی برای کسب سود نداشت و صرفاً سرمایه کاربران را جذب می کرد.

اگر قربانی کلاهبرداری شدیم، چه کنیم؟ (راهنمای اقدام فوری)

مواجهه با کلاهبرداری در حوزه ارز دیجیتال می تواند تجربه ای تلخ و پرهزینه باشد. با این حال، اقدامات سریع و هوشمندانه پس از وقوع کلاهبرداری می تواند شانس پیگیری و حتی بازگشت بخشی از دارایی ها را افزایش دهد:

• تماس با بانک: در صورتی که مبلغی به صورت پول فیات (ریال، دلار و…) از طریق حساب بانکی شما به حساب کلاهبرداران واریز شده است، بلافاصله با بانک خود تماس گرفته و موضوع را گزارش دهید. در برخی موارد، امکان توقف تراکنش یا پیگیری قانونی وجود دارد.
• گزارش به مراجع قانونی (پلیس فتا): در اسرع وقت به پلیس فتا مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کنید. تمامی مستندات مربوط به کلاهبرداری، از جمله پیام ها، ایمیل ها، آدرس های کیف پول، اسکرین شات ها و تاریخچه تراکنش ها را جمع آوری و ارائه دهید. این اطلاعات برای پیگیری های قانونی ضروری است.
• تغییر رمز عبور و اطلاعات امنیتی در سایر حساب ها: اگر اطلاعات شخصی یا رمز عبور شما در جریان کلاهبرداری فاش شده است، بلافاصله رمز عبور تمامی حساب های آنلاین (ایمیل، شبکه های اجتماعی، صرافی ها، کیف پول ها و…) را تغییر دهید. فعال سازی احراز هویت دوعاملی (2FA) برای همه حساب ها، از دسترسی های آتی جلوگیری می کند.
• به اشتراک گذاشتن تجربه برای آگاهی جامعه: برای جلوگیری از قربانی شدن دیگران، تجربه خود را در انجمن های معتبر ارز دیجیتال، گروه های مرتبط در شبکه های اجتماعی و با دوستان و آشنایان به اشتراک بگذارید. این اقدام به افزایش آگاهی عمومی و محافظت از جامعه کمک می کند.

اولین گام پس از تشخیص کلاهبرداری، توقف هرگونه تراکنش و جمع آوری مستندات است. سرعت عمل در گزارش دهی به نهادهای مالی و پلیس فتا می تواند در پیگیری و بازگرداندن بخشی از دارایی ها تعیین کننده باشد.

سوالات متداول

کلاهبرداران ارز دیجیتال چگونه دارایی ها را سرقت می کنند؟

کلاهبرداران از روش های متنوعی نظیر فیشینگ، طرح های پانزی و هرمی، راگ پول، جعل هویت، بدافزارها و وعده های سود غیرواقعی استفاده می کنند تا اطلاعات حساس یا خود دارایی های دیجیتال کاربران را به دست آورند. آنها معمولاً با سوءاستفاده از ناآگاهی و طمع افراد، آنها را به انجام تراکنش های فریبنده ترغیب می کنند.

چگونه می توان یک پروژه کلاهبرداری ارز دیجیتال را شناسایی کرد؟

نشانه های هشداردهنده شامل وعده های سود بسیار بالا و تضمین شده، فقدان وایت پیپر معتبر یا تیم توسعه دهنده ناشناس، بازاریابی بیش از حد و فشار برای سرمایه گذاری سریع، درخواست کلیدهای خصوصی یا عبارت بازیابی، و وجود غلط های املایی در مستندات پروژه است.

آیا امکان بازگرداندن دارایی های سرقت شده توسط کلاهبرداران ارز دیجیتال وجود دارد؟

به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و ناشناس بودن تراکنش ها در بلاک چین، پیگیری و بازگرداندن دارایی های سرقت شده توسط کلاهبرداران ارز دیجیتال بسیار دشوار است. با این حال، گزارش فوری به پلیس فتا و نهادهای مربوطه، همراه با جمع آوری تمام مستندات، می تواند شانس پیگیری را تا حدی افزایش دهد.

آیا همه پروژه های ICO و NFT معتبر هستند؟

خیر، بسیاری از پروژه های عرضه اولیه سکه (ICO) و توکن های غیرمثلی (NFT) نیز می توانند بستری برای کلاهبرداری باشند. ضروری است پیش از سرمایه گذاری، تحقیقات کامل و جامعی در مورد اعتبار تیم توسعه دهنده، کاربرد واقعی پروژه، و وایت پیپر آن انجام شود.

نتیجه گیری: سپر آگاهی در برابر طعمه طمع

بازار ارزهای دیجیتال با وجود پتانسیل های بی نظیر برای رشد و نوآوری، محیطی پرخطر برای افراد ناآگاه و کم تجربه است. کلاهبرداران با بهره گیری از پیچیدگی های این حوزه و طمع انسانی، همواره در جستجوی روش های جدید برای فریب سرمایه گذاران هستند. افزایش آگاهی، تحقیق مستقل و مستمر (DYOR)، و رعایت اصول امنیتی، تنها راهکارهای مؤثر برای محافظت از دارایی های دیجیتال محسوب می شوند.

همواره به یاد داشته باشید که هیچ سرمایه گذاری قانونی، سودهای تضمین شده و غیرمنطقی را وعده نمی دهد. هوشیاری، صبر و تصمیم گیری مبتنی بر منطق و اطلاعات دقیق، قوی ترین سپر در برابر طعمه طمع و کلاهبرداران ارز دیجیتال است. با به روز نگه داشتن دانش خود و اشتراک گذاری تجربیات، می توانیم به ایجاد اکوسیستمی امن تر و قابل اعتمادتر برای همه کمک کنیم.

آگاهی و هوشیاری مستمر، قوی ترین سپر دفاعی در برابر کلاهبرداران ارز دیجیتال است. هیچ سرمایه گذاری پربازده و بدون ریسکی وجود ندارد؛ فریب طمع را نخورید و همواره با تحقیق کامل (DYOR) تصمیم گیری کنید.