۲ مسجد عیسی بیگ

مسجد عیسی بیگ در سلجوق ازمیر ترکیه، یک شاهکار معماری دوران بیلیک/سلجوقی است که در سال ۱۳۷۵ میلادی به دستور آیدین اوغلو عیسی بیگ و به دست معمار علی بن الدمشقی بنا شد. این مسجد با معماری منحصربه فرد و استفاده از مصالح باقیمانده از افسوس و معبد آرتمیس، پلی میان سبک های سلجوقی و عثمانی به شمار می رود و به عنوان یکی از برجسته ترین نمونه های هنر اسلامی در آناتولی شناخته می شود.

مسجد عیسی بیگ (İsabey Camii)، نگینی درخشان در قلب ناحیه سلجوق استان ازمیر ترکیه، نه تنها یک بنای مذهبی، بلکه سندی زنده از تحولات تاریخی و شکوفایی معماری در دوران بیلیک ها، به ویژه امارت آیدین، محسوب می شود. این بنا که در دامنه تپه آیاسولوک (Ayasuluk Hill)، درست در کنار کلیسای سنت جان و در نزدیکی ویرانه های شهر باستانی افسوس و معبد آرتمیس قرار گرفته، هر ساله میزبان هزاران بازدیدکننده از سراسر جهان است. اهمیت این مسجد فراتر از کاربری مذهبی آن است؛ معماری آن روایتی پیچیده از تلفیق سبک های پیشین و نشانه هایی از دوران آتی را بازگو می کند، و همین امر آن را به سوژه ای ارزشمند برای مطالعات تخصصی در حوزه تاریخ هنر و معماری اسلامی تبدیل کرده است.

هدف از این مقاله، ارائه تحلیلی جامع و دقیق از مسجد عیسی بیگ است که هم جنبه های تاریخی و هنری این بنا را واکاوی کند و هم اطلاعات عملی مورد نیاز برای بازدیدکنندگان را فراهم آورد. از طریق این بررسی، تلاش می شود تا درکی عمیق تر از جایگاه این مسجد در تاریخ معماری ترکیه و اهمیت آن به عنوان یک جاذبه گردشگری منحصربه فرد حاصل شود. این محتوا به گونه ای طراحی شده تا هم برای متخصصان و پژوهشگران، و هم برای عموم علاقه مندان به تاریخ، فرهنگ و سفر به ترکیه، مفید و قابل فهم باشد و با رعایت اصول نگارش تخصصی، اعتبار علمی خود را حفظ کند.

تاریخچه و ریشه های مسجد عیسی بیگ

شناخت دقیق تاریخچه مسجد عیسی بیگ، برای درک اهمیت و جایگاه ویژه آن در سیر تحول معماری اسلامی آناتولی ضروری است. این بنای عظیم، نه تنها محل عبادت بوده، بلکه در ادوار مختلف، نقش های متعددی را در کالبد شهر سلجوق ایفا کرده است.

بنیان گذار و زمان ساخت

مسجد عیسی بیگ، که نام خود را از بانی اش گرفته است، به دستور آیدین اوغلو عیسی بیگ، امیر مقتدر امارت آیدین، ساخته شد. تاریخ دقیق ساخت این مسجد بر اساس کتیبه ای که بر روی دروازه غربی آن نقش بسته، سال ۱۳۷۵ میلادی را نشان می دهد. این کتیبه همچنین نام معمار برجسته این اثر را «علی بن الدمشقی» یا «علی موشمیش» ذکر کرده است. علی بن الدمشقی، معمار اهل دمشق (شام امروزی)، با بهره گیری از دانش معماری شرق اسلامی و همچنین تلفیق آن با مصالح و سنت های بومی آناتولی، اثری خلق کرد که از همان ابتدا، نمادی از اقتدار و شکوه حاکمان بیلیک آیدین بود. ساخت این مسجد در دوره ای صورت گرفت که قدرت سیاسی و اقتصادی امارت آیدین در اوج خود قرار داشت و این امر امکان سرمایه گذاری های بزرگ در پروژه های عمرانی و مذهبی را فراهم آورده بود.

بازسازی ها و مرمت ها

مسجد عیسی بیگ، مانند بسیاری از بناهای تاریخی، در طول قرون متمادی دستخوش تغییرات، آسیب ها و بازسازی های متعددی شده است. زلزله های مهیب سال های ۱۶۵۳ و ۱۶۶۸ میلادی، آسیب های جدی به بخش های مختلف مسجد، به ویژه مناره های آن، وارد آورد. این آسیب ها سبب شد تا مناره های اولیه مسجد، که احتمالاً از شکوه و ظرافت بیشتری برخوردار بودند، به طور کامل از بین بروند و نیاز به بازسازی جدی احساس شود. مرمت های مهم و چشمگیر این مسجد در قرن بیستم و بیست و یکم صورت گرفت. اولین بازسازی عمده در سال ۱۹۳۴ انجام شد که هدف آن تثبیت ساختار مسجد و جلوگیری از تخریب بیشتر بود. در سال های ۱۹۷۵ و ۲۰۰۵ نیز، پروژه های مرمت و بازسازی گسترده تری به منظور حفظ اصالت معماری و استحکام بخشی به بنا اجرا شد. این بازسازی ها، اگرچه ضروری بودند، اما تا حدی نیز باعث تغییراتی در ظاهر کنونی مسجد شده اند، به طوری که مناره های فعلی، نمونه های بازسازی شده ای از مناره های اصلی هستند. با این حال، تلاش شده تا در این مرمت ها، ساختار و ظرافت اولیه بنا تا حد امکان حفظ شود.

کاربری های پنهان

جالب توجه است که مسجد عیسی بیگ، علاوه بر کاربری اصلی خود به عنوان محل عبادت، در برهه ای از تاریخ به عنوان «کاروانسرا» نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این تغییر کاربری، که شاید برای یک مسجد غیرمعمول به نظر رسد، نشان دهنده پویایی و تطبیق پذیری بناهای تاریخی با نیازهای زمانه است. در دوران های خاص، به دلیل تغییرات جمعیتی، کاهش فعالیت های مذهبی یا نیازهای اقتصادی، ممکن است بناهای مذهبی به فضاهایی برای تجارت، اسکان مسافران یا حتی اهداف نظامی تبدیل شده باشند. استفاده از مسجد عیسی بیگ به عنوان کاروانسرا، احتمالاً در دورانی رخ داده که مسیرهای تجاری اهمیت ویژه ای داشتند و این بنا با توجه به موقعیت مکانی مناسبش در نزدیکی افسوس (یکی از مهم ترین شهرهای تجاری آن زمان)، می توانسته به مرکزی برای استراحت و تبادل کالا برای بازرگانان تبدیل شود. این جنبه از تاریخ مسجد، بعد دیگری به اهمیت فرهنگی آن می بخشد و بر چندکاربردی بودن معماری اسلامی تأکید می کند.

مسجد عیسی بیگ، نه تنها نمادی از اقتدار دوران بیلیک هاست، بلکه با کاربری های متغیرش در طول تاریخ، روایتی از پویایی و سازگاری معماری اسلامی را بازگو می کند.

معماری منحصر به فرد مسجد عیسی بیگ: پلی میان دو دوران

معماری مسجد عیسی بیگ، یک نمونه بی نظیر است که تماشاگر را به سفری در تاریخ هنر اسلامی آناتولی می برد. این بنا، مرز بین دو دوره مهم معماری را محو کرده و عناصری از هر دو را در خود جای داده است.

سبک و ویژگی های کلی

مسجد عیسی بیگ، به عنوان یکی از برجسته ترین نمونه های معماری دوران بیلیک (Beylik) یا سلجوقی در آناتولی، ویژگی های منحصربه فردی دارد که آن را از بسیاری از مساجد معاصرش متمایز می کند. آنچه این مسجد را در تاریخ معماری شاخص می سازد، نشانه های آشکار گذر از سبک سلجوقی به سمت معماری عثمانی است. در حالی که مساجد سلجوقی اغلب با طراحی های متقارن و یکپارچه شناخته می شوند، مسجد عیسی بیگ رویکردی نامتقارن و ناموزون را به نمایش می گذارد. این عدم تقارن در جزئیات مختلفی نظیر موقعیت پنجره ها، درها و حتی گنبدها به وضوح قابل مشاهده است. این ویژگی، به جای اینکه نشان دهنده نقصی در طراحی باشد، بازتابی از آزادی هنری و نوآوری معمار در آن دوره تلقی می شود که خود را از الگوهای سنتی رها ساخته و به سمت سبکی پویا و تحول گرا حرکت کرده است. این سبک، زمینه را برای ظهور معماری های باشکوه عثمانی در آینده فراهم آورد.

مصالح ساختمانی و الهامات

یکی از جالب توجه ترین جنبه های ساخت و ساز مسجد عیسی بیگ، استفاده هوشمندانه و نمادین از مصالح بازمانده از بناهای باستانی اطراف است. معمار علی بن الدمشقی، با بهره گیری از سنگ ها و ستون های باقیمانده از ویرانه های شهر باستانی افسوس (Ephesus) و به خصوص معبد آرتمیس (یکی از عجایب هفت گانه جهان باستان)، نه تنها به جنبه اقتصادی پروژه توجه کرده، بلکه پیوندی عمیق میان گذشته باشکوه آناتولی و معماری اسلامی جدید برقرار ساخته است. این «بازیافت» تاریخی، تنها یک راهکار عملی نبوده، بلکه حامل پیامی فرهنگی نیز بوده است: سازندگان مسلمان، با استفاده از میراث تمدن های پیشین، هویت جدیدی را بر بستر آن بنا کرده اند. ستون های باشکوه معبد آرتمیس، اکنون بخشی از ستون های داخلی مسجد شده اند و تضادی زیبا میان سبک کلاسیک یونانی و اسلامی ایجاد کرده اند.

ابعاد و پلان مسجد

مسجد عیسی بیگ در زمینی به ابعاد تقریبی ۵۱ در ۵۷ متر مربع (یا بر اساس برخی منابع ۴۸.۶۸ در ۵۶.۵۳ متر مربع) بنا شده است. این ابعاد بزرگ، نشان دهنده اهمیت و جایگاه برجسته این مسجد در دوران خود است. پلان کلی مسجد شامل دو بخش اصلی است: یک حیاط بزرگ و یک سالن شبستان (نمازخانه). حیاط مسجد که در گذشته دارای رواق هایی در سه طرف خود بوده، فضایی باز و دلپذیر را برای تجمعات و وضو گرفتن فراهم می آورد. در مرکز این حیاط، حوضی هشت ضلعی برای تطهیر قرار داشته که امروزه نیز بقایای آن قابل مشاهده است. سالن شبستان، بخش اصلی مسجد برای اقامه نماز، از دو راهروی جانبی و دو گنبد مرکزی تشکیل شده است. این گنبدها بر روی طبل های هشت ضلعی قرار گرفته اند و نور طبیعی را به داخل فضا هدایت می کنند. طاق های نوک تیز آجری و ستون های گرانیتی، ستون فقرات ساختاری نمازخانه را تشکیل می دهند و فضایی وسیع و روحانی را پدید می آورند.

جزئیات معماری بیرونی

نمای بیرونی مسجد عیسی بیگ، به ویژه نمای غربی آن، شاهکاری از سنگ تراشی و خوشنویسی اسلامی است. این نما با سنگ مرمر سفید پوشانده شده و با حکاکی های هندسی دقیق و کتیبه های خوشنویسی ظریف تزئین شده است. این تزئینات، نشان دهنده اوج مهارت هنرمندان آن دوران در کار با سنگ و ایجاد طرح های پیچیده است. در ورودی اصلی مسجد، یک سنگ نوشته زیبا قرار دارد که اطلاعاتی درباره بانی و معمار مسجد ارائه می دهد. مسجد دارای دو مناره است که یکی در سمت غرب و دیگری در سمت شرق قرار دارد. همانطور که پیش تر اشاره شد، این مناره ها پس از آسیب های ناشی از زلزله های قرن هفدهم، در دوره های بعدی بازسازی شده اند. در اطراف دیوارهای خارجی مسجد، سنگ قبرهایی با نمادها و نوشته های عربی و ترکی قابل مشاهده است. این قبرها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: دسته اول، سنگ های سیاه و سفید با خط کوفی متعلق به دوره سلجوقیان و دسته دوم، سنگ های مرمر سفید از دوران عثمانی. این گورستان کوچک، خود بخشی از تاریخ و هویت مسجد را تشکیل می دهد و روایتگر داستان ساکنان سلجوق در طول قرون است.

مسجد عیسی بیگ، با بهره گیری از مصالح باستانی و نمایش عدم تقارن هنرمندانه، پلی معمارانه میان دوران های سلجوقی و عثمانی برقرار کرده است.

جزئیات معماری داخلی

فضای داخلی مسجد عیسی بیگ، با وجود سادگی نسبی در برخی بخش ها، از ظرافت و شکوه خاصی برخوردار است. محراب و منبر سنگی، که از عناصر اصلی هر مسجد هستند، با سادگی و هنرمندی خاصی طراحی شده اند. این سادگی، بیش از آنکه نشانه کمبود تزئینات باشد، بر جوهره معنوی مکان و تمرکز بر عبادت تأکید دارد. گنبدهای مسجد، که نقطه ی اوج فضای داخلی محسوب می شوند، با کاشی های فیروزه ای و آبی رنگ تزئین شده اند. این کاشی ها، که یادآور آسمان و بهشت هستند، به فضای داخلی مسجد رنگ و جلوه ای روحانی می بخشند. ستون های داخلی مسجد، که برخی از آن ها از ویرانه های افسوس به اینجا منتقل شده اند، با سرستون های کلاسیک یا مقرنس کاری شده، تضادی جذاب میان سبک های مختلف ایجاد می کنند و خود داستانی از تاریخ را روایت می کنند. یکی از ویژگی های متمایز کننده این مسجد، وجود لوسترهای پیچیده و پر زرق و برق است. در حالی که بسیاری از مساجد ترکیه به دلیل رویکرد ساده گرایانه در تزئینات داخلی شناخته می شوند، لوسترهای مسجد عیسی بیگ به گونه ای خاص و با ظرافت فراوان طراحی شده اند که جلوه ای بی نظیر به فضای داخلی می بخشند و آن را از دیگر مساجد هم دوره متمایز می سازند. این لوسترها، نه تنها منبع نور، بلکه عنصری تزئینی و هنری هستند که به شکوه معنوی مسجد می افزایند.

موقعیت جغرافیایی و دسترسی به مسجد عیسی بیگ

موقعیت استراتژیک مسجد عیسی بیگ در منطقه سلجوق، آن را به مقصدی ایده آل برای گردشگران تبدیل کرده است. این مسجد، در نزدیکی چندین جاذبه تاریخی و فرهنگی مهم دیگر قرار دارد که بازدید از آن ها را در یک سفر آسان می کند.

آدرس دقیق

مسجد عیسی بیگ در آدرس دقیق زیر در شهر سلجوق قرار دارد:

İsa Bey, ۲۰۴۰٫ Sk٫ no:۲, ۳۵۹۲۰ Selçuk/İzmir, Turkey

این موقعیت، آن را در مرکز توجهات گردشگری منطقه قرار داده است و دسترسی به آن را برای بازدیدکنندگان تسهیل می کند.

راه های دسترسی

دسترسی به مسجد عیسی بیگ از شهرهای بزرگ اطراف مانند ازمیر و کوش آداسی بسیار آسان است. در ادامه به تفصیل به راه های دسترسی اشاره می شود:

• از ازمیر: ازمیر، به عنوان سومین شهر بزرگ ترکیه و مرکز استان، دارای فرودگاه بین المللی عدنان مندرس (ADB) است. از ازمیر می توانید با قطار یا اتوبوس به شهر سلجوق بروید. سفر با قطار سریع تر و راحت تر است و ایستگاه قطار سلجوق در فاصله کمی از مسجد قرار دارد. اتوبوس ها نیز به صورت منظم از ترمینال اتوبوسرانی ازمیر به سلجوق حرکت می کنند.
• از کوش آداسی: کوش آداسی یک شهر ساحلی محبوب و نزدیک به سلجوق است. دلموش ها (مینی بوس های محلی) به صورت مکرر بین کوش آداسی و سلجوق تردد می کنند و این یکی از ارزان ترین و راحت ترین راه های دسترسی است. سفر با دلموش حدود ۳۰-۴۰ دقیقه طول می کشد. تاکسی نیز گزینه دیگری است که البته گران تر خواهد بود.
• از افسوس: اگر از شهر باستانی افسوس بازدید می کنید، مسجد عیسی بیگ در فاصله بسیار نزدیکی قرار دارد و حتی می توانید پیاده به آنجا بروید. این نزدیکی، امکان بازدید از هر دو جاذبه را در یک روز فراهم می کند و اغلب گردشگران این برنامه را در نظر می گیرند.

جاذبه های نزدیک

موقعیت مکانی مسجد عیسی بیگ به گونه ای است که در همسایگی چندین جاذبه تاریخی و باستانی دیگر قرار دارد که می توانند تجربه سفر شما را غنی تر کنند. این نزدیکی به گردشگران امکان می دهد تا در یک برنامه سفر فشرده، چندین نقطه مهم تاریخی و فرهنگی را بازدید کنند:

• کلیسای سنت جان: این کلیسای بزرگ و باستانی، که گفته می شود محل دفن سنت جان رسول است، درست در بالای تپه آیاسولوک و در فاصله بسیار کمی از مسجد عیسی بیگ قرار دارد.
• تپه آیاسولوک و ارگ سلجوق: این تپه، محل اولین سکونتگاه ها در منطقه بوده و ارگی تاریخی بر فراز آن قرار دارد که چشم اندازی بی نظیر از منطقه و دریای اژه ارائه می دهد.
• شهر باستانی افسوس (Ephesus): یکی از مهم ترین و حفظ شده ترین شهرهای باستانی رومی در جهان، افسوس است که تنها چند دقیقه پیاده روی از مسجد عیسی بیگ فاصله دارد. بازدید از آن تجربه بی نظیری از تمدن باستان را فراهم می کند.
• معبد آرتمیس: هرچند تنها یک ستون از این معبد عظیم و باشکوه، یکی از عجایب هفت گانه جهان باستان، باقی مانده است، اما محل آن هنوز قابل بازدید است و در نزدیکی مسجد قرار دارد.
• موزه افسوس: این موزه در مرکز شهر سلجوق قرار دارد و مجموعه ای غنی از آثار باستانی کشف شده در افسوس و اطراف آن را به نمایش می گذارد.

بازدید از مسجد عیسی بیگ در کنار این جاذبه ها، به درک عمیق تری از تاریخ و فرهنگ این منطقه باستانی کمک می کند و به گردشگران اجازه می دهد تا یک روز پربار و غنی از تجربیات تاریخی را سپری کنند.

نکات مهم برای بازدید از مسجد عیسی بیگ

بازدید از مسجد عیسی بیگ، به عنوان یک مکان مذهبی فعال و همچنین یک جاذبه تاریخی، مستلزم رعایت برخی نکات و آداب خاص است تا تجربه ای دلپذیر و محترمانه برای بازدیدکنندگان فراهم آید.

ساعات بازدید

مسجد عیسی بیگ به عنوان یک مسجد فعال، معمولاً در طول روز برای عبادت کنندگان و بازدیدکنندگان باز است. با این حال، ساعات دقیق بازدید ممکن است بسته به فصول سال و مراسم مذهبی متفاوت باشد. به طور کلی، مسجد از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب قابل دسترسی است. توصیه می شود برای تجربه بهتر و مشاهده جزئیات معماری در نور مناسب، صبح ها از مسجد بازدید کنید، زیرا در این زمان نور خورشید به بهترین شکل بر نمای بیرونی و داخلی مسجد می تابد و همچنین معمولاً خلوت تر است و فرصت بیشتری برای تأمل و عکاسی فراهم می آید. بهتر است پیش از برنامه ریزی سفر، با جستجو در منابع آنلاین یا تماس با مراکز اطلاعات گردشگری محلی، از ساعات دقیق بازدید اطمینان حاصل کنید.

قوانین پوشش

از آنجا که مسجد عیسی بیگ یک مکان مذهبی است، رعایت قوانین پوشش برای احترام به قداست مکان ضروری است. این قوانین شامل موارد زیر است:

• برای بانوان: لازم است موها، شانه ها و پاها پوشیده باشند. استفاده از روسری و پوشاندن لباس هایی که زانوها را می پوشانند، الزامی است. در ورودی برخی مساجد، امکان اجاره یا امانت گرفتن پوشاک مناسب (مانند روسری و دامن بلند) فراهم است، اما بهتر است بازدیدکنندگان از قبل پوشش مناسب را به همراه داشته باشند.
• برای آقایان: پوشیدن شلوار و لباس هایی که شانه ها را می پوشانند، ضروری است. پوشیدن شلوارک یا لباس های بدون آستین مناسب نیست.
• کفش: قبل از ورود به بخش نمازخانه، بازدیدکنندگان باید کفش های خود را درآورده و در محل های تعیین شده قرار دهند.

رعایت این نکات نه تنها نشان دهنده احترام به فرهنگ و سنت های محلی است، بلکه به حفظ محیط مسجد نیز کمک می کند.

بهترین زمان بازدید

همانطور که ذکر شد، بهترین زمان برای بازدید از مسجد عیسی بیگ، ساعات اولیه صبح است. در این زمان:

• نور خورشید به بهترین شکل بر معماری بنا می تابد و امکان عکاسی های بی نظیر را فراهم می کند.
• تعداد بازدیدکنندگان کمتر است و می توانید در آرامش بیشتری از فضای معنوی و تاریخی مسجد لذت ببرید.
• هوای صبحگاهی معمولاً دلپذیرتر است، به خصوص در فصول گرم تابستان.

از نظر فصلی، فصول بهار (فروردین تا خرداد) و پاییز (مهر تا آبان) به دلیل آب و هوای معتدل و دلپذیر، بهترین زمان برای سفر به ازمیر و بازدید از جاذبه های آن، از جمله مسجد عیسی بیگ هستند. در این فصول، هم از شلوغی زیاد گردشگران تابستانی کاسته شده و هم از گرمای شدید تابستان یا سرمای زمستان جلوگیری می شود.

امکانات رفاهی

در اطراف مسجد عیسی بیگ و در محوطه تپه آیاسولوک، امکانات رفاهی متعددی برای بازدیدکنندگان فراهم شده است. این امکانات شامل غرفه ها و مغازه های کوچکی است که سوغاتی های سنتی، صنایع دستی محلی و نوشیدنی های خنک ارائه می دهند. همچنین در نزدیکی مسجد، کافه ها و رستوران هایی وجود دارند که می توانید پس از بازدید از مسجد و دیگر جاذبه ها، استراحتی کرده و غذاهای محلی را امتحان کنید. وجود این امکانات، تجربه بازدید را برای گردشگران راحت تر و لذت بخش تر می سازد و به آن ها فرصت می دهد تا با فرهنگ و طعم های محلی نیز آشنا شوند.

توجه به این نکات، نه تنها به شما کمک می کند تا بازدید برنامه ریزی شده و دلپذیری داشته باشید، بلکه احترام شما به مکان و فرهنگ محلی را نیز نشان می دهد.

---

نتیجه گیری

مسجد عیسی بیگ در سلجوق ازمیر، بیش از یک بنای مذهبی، یک سند تاریخی و معماری کم نظیر است که داستان های دوران های گذشته را در دل سنگ ها و آجرهای خود جای داده است. این مسجد با معماری پل ساز خود، که عناصری از سبک های سلجوقی و نشانه های اولیه عثمانی را در هم آمیخته، و همچنین بهره گیری هوشمندانه از مصالح باستانی افسوس، جایگاهی بی بدیل در تاریخ هنر اسلامی ترکیه دارد. اهمیت آن نه تنها به دلیل ارزش های هنری و تاریخی، بلکه به واسطه موقعیت استراتژیکش در نزدیکی دیگر گنجینه های باستانی منطقه، دوچندان می شود.

بازدید از این مسجد، فرصتی استثنایی برای درک عمیق تر از تحولات فرهنگی و مذهبی آناتولی است؛ جایی که هر ستون، هر کتیبه، و هر گنبد، روایتی از گذشته باشکوه را زمزمه می کند. این مکان نه تنها برای علاقه مندان به تاریخ و معماری، بلکه برای هر مسافری که به دنبال تجربه ای معنوی و غنی فرهنگی است، یک مقصد ضروری است. حضور در فضای آرام و دلنشین مسجد عیسی بیگ، فارغ از هرگونه تعلق مذهبی، حس احترام و شگفتی از نبوغ بشری را در بازدیدکننده برمی انگیزد.

بنابراین، اگر قصد سفر به ترکیه، به ویژه شهرهای ازمیر و کوش آداسی را دارید، گنجاندن مسجد عیسی بیگ در برنامه سفرتان، تجربه ای فراموش نشدنی و پربار را برای شما رقم خواهد زد. این شاهکار معماری، نمادی زنده از هنر، ایمان و تاریخ این سرزمین است که همچنان با صلابت و زیبایی خود، پذیرای رهگذران زمان است.