وراث قانونی زن متاهل

پس از فوت زن متاهل، وراث قانونی زن متاهل بر اساس قانون مدنی ایران که ریشه در فقه اسلامی دارد، از ترکه او ارث می برند. این وراث شامل همسر متوفی، پدر و مادر او، و فرزندان وی می باشند که سهم الارث هر یک بسته به وجود یا عدم وجود سایر وراث و نسبت قرابت، متفاوت خواهد بود. شناخت دقیق این قوانین برای جلوگیری از اختلافات احتمالی و احقاق حقوق تمامی ذی نفعان ضروری است.

فوت یکی از اعضای خانواده، به ویژه همسر و مادر، علاوه بر بار عاطفی سنگین، مسائل حقوقی پیچیده ای را نیز به همراه دارد که مهم ترین آن ها، موضوع ارث و تقسیم ترکه است. در نظام حقوقی ایران، قوانین مربوط به ارث، ساختار دقیق و جزئی دارد که بر اساس طبقات و درجات خویشاوندی تدوین شده است. عدم آگاهی از این قواعد می تواند به سردرگمی، تضییع حقوق و بروز اختلافات طولانی مدت خانوادگی منجر شود. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی، به بررسی تمامی ابعاد توارث زن متاهل، از جمله شناخت وراث، تعیین سهم الارث در سناریوهای مختلف، مسائل حقوقی جانبی و مراحل عملی انحصار وراثت می پردازد تا مخاطبان بتوانند با درک صحیحی از حقوق قانونی خود و دیگر وراث، آرامش خاطر بیشتری داشته باشند.

اصول کلی توارث در قانون مدنی ایران (ویژه زن متاهل)

قانون مدنی ایران، مبنای تقسیم ارث را بر دو دسته اصلی خویشاوندی بنا نهاده است: خویشاوندی نسبی (خونی) و خویشاوندی سببی (ناشی از ازدواج). این تقسیم بندی، چارچوب اصلی را برای شناسایی وراث قانونی زن متاهل و تعیین سهم الارث آن ها فراهم می آورد.

توارث به سبب نسب (خویشاوندی خونی)

توارث بر اساس خویشاوندی نسبی، بر پایه رابطه خونی با متوفی استوار است و وراث به سه طبقه و هر طبقه به چند درجه تقسیم می شوند که وجود هر طبقه مانع ارث بردن طبقه بعدی می شود. به عبارت دیگر، تا زمانی که حتی یک وارث در طبقه اول وجود داشته باشد، وراث طبقه دوم از ارث محروم خواهند بود و همین قاعده در مورد طبقه دوم و سوم نیز صادق است.

1. طبقه اول:
   • پدر و مادر متوفی.
   • اولاد متوفی (فرزندان، نوادگان و هر چه پایین تر بروند). در این درجه، فرزندان مستقیم متوفی مقدم بر نوادگان هستند و در صورت وجود فرزند، نوه ارث نمی برد.
2. طبقه دوم:
   • اجداد متوفی (پدربزرگ و مادربزرگ) پدری و مادری.
   • خواهران و برادران متوفی و اولاد آن ها. در این درجه، خواهران و برادران مستقیم مقدم بر فرزندان آن ها هستند.
3. طبقه سوم:
   • اعمام و عمات متوفی (عموها و عمه ها) و اولاد آن ها.
   • اخوال و خالات متوفی (دایی ها و خاله ها) و اولاد آن ها. در این درجه نیز عمو/عمه/دایی/خاله مستقیم مقدم بر فرزندان آن ها هستند.

در تعیین وراث قانونی زن متاهل، این طبقه بندی نقش اساسی دارد و تنها پس از مشخص شدن وجود یا عدم وجود وراث در هر طبقه، نوبت به طبقه بعدی می رسد.

توارث به سبب سبب (خویشاوندی ناشی از ازدواج)

خویشاوندی سببی تنها به رابطه زوجیت دائم محدود می شود. بر اساس قانون مدنی، زوج (شوهر) و زوجه (زن) در صورتی که ازدواجشان دائم باشد، از یکدیگر ارث می برند. وجود یا عدم وجود سایر وراث نسبی تأثیری در ارث بردن همسر دائمی ندارد؛ به این معنا که همسر در کنار سایر وراث، سهم الارث خود را دریافت می کند و هیچ گاه از ارث محروم نمی شود، مگر در موارد خاص موانع ارث که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد. سهم الارث زوج از زوجه، بسته به این که زوجه دارای فرزند باشد یا خیر، متفاوت است.

وراث ذی الفروض و وراث عصبه (توضیح کاربردی در مورد زن متاهل)

در سیستم ارث اسلامی و به تبع آن قانون مدنی ایران، وراث به دو دسته کلی ذی الفروض و عصبه تقسیم می شوند:

• وراث ذی الفروض: این گروه از وراث کسانی هستند که سهم الارث آن ها به طور صریح و مشخص در قرآن کریم تعیین شده و ثابت است. سهم الارث آن ها در ابتدا از ترکه متوفی کسر می شود. در مورد وراث قانونی زن متاهل، مصادیق ذی الفروض عبارتند از:
  • زوج (شوهر): سهم او یک دوم یا یک چهارم (بسته به وجود فرزند).
  • پدر: سهم او یک ششم (در صورت وجود فرزند).
  • مادر: سهم او یک سوم یا یک ششم (بسته به وجود فرزند و برادر/خواهر).
  • دختر (در صورت نبود پسر): سهم او یک دوم (تک دختر) یا دو سوم (چند دختر).
• وراث عصبه: این دسته از وراث سهم مشخصی ندارند و پس از کسر سهم وراث ذی الفروض، باقیمانده ترکه (اصطلاحاً رد) به آن ها تعلق می گیرد. اگر پس از پرداخت سهم ذی الفروض، چیزی از ترکه باقی نماند، وراث عصبه ارث نمی برند (مگر در موارد خاص و نادر که وراث ذی الفروض از طبقات پایین تر باشند). مصادیق وراث عصبه در مورد وراث قانونی زن متاهل عموماً شامل فرزندان پسر، برادران، عموها و سایر مردان خویشاوند در طبقات بعدی هستند که سهم آن ها دو برابر زنان هم تراز خود است.

شناخت دقیق تمایز میان وراث ذی الفروض و عصبه، بنیان اصلی محاسبه سهم الارارث هر یک از وراث قانونی زن متاهل را تشکیل می دهد و می تواند از بروز ابهامات در فرآیند تقسیم ترکه جلوگیری کند.

بررسی سهم الارث وراث زن متاهل در سناریوهای مختلف

سهم الارث وراث قانونی زن متاهل بسته به ترکیب وراث موجود در زمان فوت، دستخوش تغییرات مهمی می شود. در ادامه، به بررسی سناریوهای اصلی و رایج می پردازیم:

سناریو ۱: زن متاهل دارای فرزند (پسر و/یا دختر)

در این حالت که زن متاهل دارای فرزند (چه فرزند پسر، چه فرزند دختر، یا هر دو) باشد، سهم الارث وراث به شرح زیر خواهد بود:

• سهم الارث زوج (شوهر): یک چهارم (۱/۴) از کل ترکه زن.
• سهم الارث پدر و مادر (در صورت حیات): هر کدام یک ششم (۱/۶) از کل ترکه.
• سهم الارث فرزندان: باقیمانده ترکه پس از کسر سهم زوج و پدر و مادر، به فرزندان می رسد. اگر فرزندان شامل پسر و دختر باشند، سهم پسر دو برابر سهم دختر خواهد بود.

سناریو ۲: زن متاهل بدون فرزند (نه فرزند، نه نوه)

زمانی که زن متاهل فوت می کند و هیچ فرزند یا نوه ای (از فرزندان خود) ندارد، سهم الارث وراث به گونه ای دیگر تقسیم می شود:

• سهم الارث زوج (شوهر): یک دوم (۱/۲) از کل ترکه زن.
• سهم الارث پدر و مادر (در صورت حیات): باقیمانده ترکه پس از کسر سهم زوج، میان پدر و مادر تقسیم می شود. در این حالت، پدر دو سوم (۲/۳) و مادر یک سوم (۱/۳) از این باقیمانده را ارث می برند. اگر فقط یکی از والدین در قید حیات باشد، او تمام باقیمانده را ارث می برد.
• در صورت نبود والدین: اگر هیچ یک از والدین زن در قید حیات نباشند، پس از کسر سهم زوج، نوبت به وراث طبقه دوم (پدربزرگ و مادربزرگ، خواهران و برادران) و سپس طبقه سوم (عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها) می رسد.

سناریو ۳: زن متاهل با فرزند و بدون والدین (فوت پدر و مادر قبل از زن)

در این وضعیت، فرض بر آن است که پدر و مادر زن پیش از او فوت کرده اند و زن دارای فرزند است:

• سهم الارث زوج (شوهر): یک چهارم (۱/۴) از کل ترکه.
• سهم الارث فرزندان: تمام باقیمانده ترکه پس از کسر سهم زوج، به فرزندان می رسد که در صورت تفاوت جنسیت، سهم پسر دو برابر سهم دختر خواهد بود.

سناریو ۴: زن متاهل بدون فرزند و فقط با زوج (عدم وجود هیچ وارث نسبی)

اگر زن متاهل بدون فرزند فوت کند و هیچ یک از وراث نسبی (از جمله پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر، عمو، عمه و…) در هیچ یک از طبقات و درجات سه گانه ارث در قید حیات نباشند، شوهر به عنوان تنها وارث، تمامی ترکه را به ارث خواهد برد.

سناریو ۵: زن متاهل بدون زوج (مثلاً فوت زوج قبل از زوجه، یا طلاق بائن)

در صورتی که زن متاهل در زمان فوت، همسر نداشته باشد (مثلاً همسرش قبلاً فوت کرده یا طلاق بائن صورت گرفته و عده نیز منقضی شده باشد)، تقسیم ترکه صرفاً میان وراث نسبی او بر اساس طبقه بندی سه گانه صورت می گیرد و سهم همسر از میان وراث قانونی زن متاهل حذف می شود.

جدول خلاصه سهم الارث وراث زن متاهل

برای وضوح بیشتر، جدول زیر سهم الارث اصلی ترین وراث قانونی زن متاهل را در سناریوهای رایج خلاصه می کند:

وراث موجود	سهم الارث زوج (شوهر)	سهم الارث پدر	سهم الارث مادر	سهم الارث فرزندان	سهم الارث باقیمانده
زوج + فرزند (پسر/دختر) + پدر + مادر	۱/۴	۱/۶	۱/۶	باقیمانده (پسر دو برابر دختر)	–
زوج + فرزند (پسر/دختر) (بدون والدین)	۱/۴	–	–	تمام باقیمانده (پسر دو برابر دختر)	–
زوج + پدر + مادر (بدون فرزند)	۱/۲	باقیمانده (۲/۳ از آن)	باقیمانده (۱/۳ از آن)	–	–
زوج (تنها وارث)	تمام ترکه	–	–	–	–
فرزند (پسر/دختر) + پدر + مادر (بدون زوج)	–	۱/۶	۱/۶	باقیمانده (پسر دو برابر دختر)	–

مسائل حقوقی جانبی و نکات مهم در ارث زن متاهل

علاوه بر تقسیم سهم الارث اصلی، مسائل حقوقی دیگری نیز ممکن است در فرآیند توارث وراث قانونی زن متاهل مطرح شوند که آگاهی از آن ها اهمیت بسزایی دارد.

وضعیت مهریه پس از فوت زن متاهل

مهریه، به محض وقوع عقد، به ملکیت زن در می آید و حقی است که او بر ذمه شوهر دارد. در صورت فوت زن، اگر مهریه به طور کامل یا جزئی توسط شوهر پرداخت نشده باشد، این حق به عنوان یک دین ممتاز از ترکه شوهر محسوب شده و وراث زن می توانند آن را مطالبه کنند. به عبارت دیگر، مهریه بخشی از دارایی زن متوفی تلقی می شود و قبل از هرگونه تقسیم ارث از دارایی های شوهر (در صورت فوت او بعد از زن) یا به عنوان بخشی از دارایی های خود زن (در صورت فوت او پیش از شوهر و عدم پرداخت مهریه)، به وراث او منتقل می شود.

وصیت نامه زن متاهل و محدودیت های قانونی آن

زن متاهل حق دارد تا یک سوم از اموال خود را به موجب وصیت نامه به هر شخصی (حتی وراث) ببخشد یا برای امور خیریه تعیین کند. این وصیت تا یک سوم اموال نافذ است و وراث نمی توانند مانع اجرای آن شوند. اما اگر وصیت زن بیش از یک سوم اموال او باشد، اجرای بخش مازاد بر یک سوم، منوط به تنفیذ و رضایت تمامی وراث خواهد بود. در صورت عدم رضایت حتی یکی از وراث، بخش مازاد وصیت باطل تلقی می شود.

اموال مشترک زن و شوهر (موضوع اجرت المثل ایام زوجیت و…)

در طول زندگی مشترک، ممکن است زن در خانه شوهر کارهایی انجام داده باشد که شرعاً بر ذمه او نبوده است (مانند خانه داری و تربیت فرزندان). در این صورت، زن می تواند در قید حیات یا وراث او پس از فوت، اجرت المثل ایام زوجیت را مطالبه کنند، مشروط بر آنکه قصد تبرع نداشته باشد. همچنین، اموال مشترکی که به نام هر دو زوج یا به نام زن خریداری شده، ابتدا باید تفکیک و مالکیت قطعی آن ها مشخص شود و سپس سهم زن به عنوان بخشی از ترکه او، میان وراث قانونی زن متاهل تقسیم گردد.

ارث طلا و جواهرات زن

طلا و جواهرات زن، در صورتی که به ملکیت قطعی او درآمده باشند (چه مهریه، چه هبه، چه خرید شخصی)، بخشی از ترکه او محسوب شده و میان وراث قانونی زن متاهل تقسیم می گردد. ارزش آن ها در زمان فوت متوفی ملاک محاسبه قرار می گیرد و تابع قواعد عمومی تقسیم ارث است. در صورتی که طلا و جواهرات به عنوان امانت یا عاریه نزد زن بوده باشد، پس از فوت باید به صاحب اصلی آن بازگردانده شود و جزو ترکه متوفی محسوب نمی گردد.

موانع ارث بری (مختصر و کاربردی)

قانون مدنی برای برخی موارد، موانعی را برای ارث بردن تعیین کرده است. مهم ترین این موانع عبارتند از:

• قتل مورث توسط وارث: اگر وارثی عمداً و به ناحق مورث خود را به قتل برساند، از او ارث نمی برد.
• کفر: در سیستم حقوقی ایران، کافر از مسلمان ارث نمی برد.
• لعان: اگر بین زوجین لعان واقع شود (به معنای نفی نسب فرزند)، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند و فرزند نیز از پدر ارث نمی برد.

عدم توارث در عقد موقت

بر اساس قانون مدنی ایران، در ازدواج موقت (صیغه)، زوجین از یکدیگر ارث نمی برند، مگر اینکه در ضمن عقد شرط توارث شده باشد که البته این شرط خلاف مقتضای ذات عقد تلقی می شود و برخی فقها و حقوقدانان آن را باطل می دانند. بنابراین، شوهر موقت جزو وراث قانونی زن متاهل محسوب نمی شود.

ارث در طلاق رجعی

در طلاق رجعی، تا زمانی که زن در عده طلاق قرار دارد، رابطه زوجیت به طور کامل منحل نشده و زوجین می توانند از یکدیگر ارث ببرند. اگر زن در زمان عده طلاق رجعی فوت کند، شوهر سابق او جزو وراث قانونی زن متاهل محسوب شده و سهم الارث خود را دریافت می کند. این قاعده برای شوهر نیز صادق است.

مراحل عملی انحصار وراثت پس از فوت زن متاهل

پس از فوت زن متاهل و مشخص شدن وراث قانونی زن متاهل، نوبت به فرآیند قانونی انحصار وراثت می رسد. این فرآیند برای تعیین رسمی وراث و سهم الارث هر یک از آن ها ضروری است و بدون آن، تقسیم ترکه و نقل و انتقال قانونی اموال متوفی امکان پذیر نخواهد بود.

مدارک لازم برای گواهی انحصار وراثت

برای شروع فرآیند انحصار وراثت، وراث باید مدارک زیر را جمع آوری و ارائه نمایند:

1. گواهی فوت متوفی: از ثبت احوال.
2. شناسنامه و کارت ملی متوفی: برای احراز هویت.
3. شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث: شامل همسر، فرزندان، پدر و مادر و سایر وراثی که به موجب قانون مستحق ارث هستند.
4. عقدنامه دائم: برای اثبات رابطه زوجیت دائم.
5. استشهادیه محضری (فرم ۱۹): فرمی که حداقل سه نفر از افراد مطلع، خویشاوندی وراث با متوفی را تأیید کرده و در دفتر اسناد رسمی گواهی امضا می شوند.
6. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل): اگر وراث وکیل گرفته باشند.
7. آخرین وصیت نامه متوفی (در صورت وجود): برای بررسی و اجرای وصیت تا یک سوم ترکه.
8. گواهی مالیات بر ارث (ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم سابق): در حال حاضر این گواهی به صورت قبل وجود ندارد و مالیات بر ارث پس از صدور گواهی انحصار وراثت و در زمان نقل و انتقال اموال محاسبه و وصول می گردد، اما گاهی ارائه لیست اموال به صورت حدودی برای تشکیل پرونده اولیه لازم است.

مرجع درخواست و صدور

درخواست گواهی انحصار وراثت باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی ارسال شود. شورای حل اختلاف، صلاحیت رسیدگی به این امور را دارد و گواهی انحصار وراثت را صادر می کند.

روند گام به گام انحصار وراثت

1. ثبت دادخواست: یکی از وراث یا وکیل آن ها با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت را ثبت می کند.
2. ارجاع به شورای حل اختلاف: دادخواست به همراه مدارک پیوست، به شورای حل اختلاف مربوطه ارجاع می شود.
3. انتشار آگهی: در صورتی که ارزش ترکه متوفی زیاد باشد (حد نصاب آن سالانه توسط قوه قضائیه اعلام می شود)، شورای حل اختلاف یک نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می کند تا اگر شخصی ادعای وراثت یا طلبکاری دارد، ظرف مهلت مقرر (معمولاً یک ماه) مراجعه کند. برای ترکه با ارزش کمتر، نیازی به انتشار آگهی نیست (انحصار وراثت محدود).
4. بررسی مدارک و صدور گواهی: پس از انقضای مهلت آگهی (در صورت لزوم) و بررسی دقیق مدارک، شورای حل اختلاف، گواهی انحصار وراثت را صادر می کند. در این گواهی، نام و مشخصات تمامی وراث قانونی زن متاهل و سهم الارث هر یک از آن ها به طور دقیق قید می گردد.
5. تقسیم ترکه: پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث می توانند برای تقسیم اموال متوفی اقدام کنند. در صورت توافق، تقسیم نامه عادی یا رسمی تنظیم می شود. در صورت عدم توافق، وراث می توانند دادخواست تقسیم ترکه را در دادگاه عمومی حقوقی مطرح کنند.

سوالات متداول درباره ارث زن متاهل

آیا بدهی های زن متاهل قبل از تقسیم ارث پرداخت می شود؟

بله، مطابق با ماده ۸۶۸ قانون مدنی، قبل از تقسیم ارث میان وراث، ابتدا باید دیون و بدهی های متوفی، از جمله مهریه پرداخت نشده، هزینه های کفن و دفن و سایر تعهدات مالی، از مجموع ترکه کسر و پرداخت گردد و تنها باقیمانده ترکه خالص، میان وراث قانونی زن متاهل تقسیم خواهد شد.

آیا شوهر می تواند تمامی ارث زن را ببرد؟

بله، در یک سناریوی خاص، شوهر می تواند تمامی ترکه زن را به ارث ببرد. این حالت زمانی رخ می دهد که زن متاهل بدون فرزند فوت کند و هیچ وارث نسبی دیگری (مانند پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر، عمو، عمه و…) در هیچ یک از طبقات و درجات ارث نداشته باشد. در این شرایط، شوهر به عنوان تنها وارث، تمام اموال زن را به ارث خواهد برد.

آیا نوه از مادربزرگ متاهل خود ارث می برد؟

بله، نوه از مادربزرگ خود ارث می برد، اما این ارث بری در صورتی اتفاق می افتد که فرزندان متوفی (پدر یا مادر نوه) که واسطه خویشاوندی هستند، پیش از مادربزرگ فوت کرده باشند. به عبارت دیگر، نوه در صورتی که نسل بلافصل (فرزندان) متوفی در قید حیات نباشند، به قائم مقامی پدر یا مادر خود (که فرزند متوفی بوده اند) از مادربزرگ ارث می برد.

تاثیر حق تعیین محل سکونت یا حق طلاق در ارث زن متاهل چیست؟

حق تعیین محل سکونت، حق طلاق یا هر حق دیگری که ضمن عقد ازدواج به زن اعطا شده باشد، از جمله شروط ضمن عقد هستند و صرفاً در طول حیات زن مؤثر بوده و بر نحوه تقسیم سهم الارث وراث قانونی زن متاهل پس از فوت او تأثیری ندارند. این حقوق، مالی محسوب نمی شوند که به ترکه افزوده یا از آن کاسته شوند.

اگر زن متاهل فرزندی از ازدواج قبلی داشته باشد، آیا فرزند فعلی شوهر از او ارث می برد؟

خیر، ارث بری بر اساس رابطه نسبی (خونی) و سببی (ازدواج دائم) است. فرزندان حاصل از ازدواج قبلی زن، فرزندان نسبی او محسوب می شوند و از او ارث می برند. اما فرزند فعلی شوهر که از ازدواج قبلی شوهر باشد (و فرزند نسبی خود زن نباشد)، هیچ رابطه نسبی یا سببی با زن متوفی ندارد و بنابراین از او ارث نمی برد. تنها فرزندان نسبی خود زن هستند که در طبقات و درجات ارث او قرار می گیرند.

آیا اموال مشترک زن و شوهر پس از فوت زن به طور خودکار به شوهر می رسد؟

خیر، اموال مشترک زن و شوهر پس از فوت زن به طور خودکار تماماً به شوهر نمی رسد. ابتدا باید سهم مالکیت زن از آن اموال مشخص شود. برای مثال، اگر ملک یا حساب بانکی مشترک به صورت مناصفه بوده، نیمی از آن ملک یا حساب جزو ترکه زن محسوب شده و میان وراث قانونی زن متاهل تقسیم می گردد، و نیم دیگر متعلق به شوهر باقی می ماند.

نتیجه گیری و توصیه پایانی: راهنمایی حقوقی برای آرامش خاطر

فوت زن متاهل، همانطور که تشریح شد، آغازگر فرآیندی حقوقی و بعضاً پیچیده برای تعیین و تقسیم ارث میان وراث قانونی زن متاهل است. شناخت دقیق طبقات و درجات ارث، سهم الارث هر یک از وراث در سناریوهای مختلف، موانع ارث، و مسائل جانبی مانند مهریه و وصیت نامه، اهمیت حیاتی دارد. این آگاهی نه تنها به خانواده ها کمک می کند تا از تضییع حقوق خود و دیگران جلوگیری کنند، بلکه می تواند به حفظ آرامش و انسجام خانوادگی در دوران سوگواری یاری رساند.

با توجه به ظرایف و جزئیات فراوان در قوانین ارث و همچنین احتمال بروز اختلافات، توصیه می شود که در مواجهه با این موضوع، حتماً از مشاوره تخصصی یک وکیل متخصص در امور ارث بهره مند شوید. یک وکیل مجرب می تواند با تبیین دقیق قوانین، راهنمایی در جمع آوری مدارک، انجام مراحل انحصار وراثت و حتی نمایندگی در دعاوی احتمالی، مسیر تقسیم ترکه را برای شما هموار سازد و اطمینان حاصل کند که تمامی حقوق قانونی به درستی احقاق شده و فرایند به نحو مطلوب به سرانجام می رسد. این اقدام، به مثابه سرمایه گذاری برای جلوگیری از مشکلات آتی و تضمین آرامش خاطر خانواده خواهد بود.